Jacoba de Hond (1859 – 1924) uit Rotterdam

Jacoba de Hond is het enige kind van Pieternella Baiens en Isaac de Hond. Ze wordt geboren in Vlissingen op 12/7/1859. Haar vader is dan 56 en heeft al een 30-jarige dochter met identiek dezelfde naam uit zijn eerste huwelijk. Voor haar 37-jarige moeder is Jacoba haar vijfde kind en haar eerste dochter. Haar eerste vier kinderen (van officieel onbekende vaders) zijn allemaal gestorven.

Jacoba groeit op samen met haar beide ouders plus een inwonende ongehuwde oom en tante van moederskant. Wanneer ze 8 of 9 jaar oud is, belandt haar vader in de gevangenis. Een jaar later, op 3/9/1869, sterft hij. Jacoba, haar moeder en haar tante komen dan op een lijst van “gealimenteerde vrouwen”, wat wil zeggen dat ze straatarm zijn.

Op 2/2/1876, als Jacoba 16 jaar is, sterft ook haar moeder. Ze wordt dan ingeschreven bij het Nederduitsch Hervormd weeshuis van de gemeente Vlissingen. Blijkbaar waren haar tante en oom niet in staat haar op te voeden – of gewoon te voeden. Ook bij haar halfzus Jacoba de Hond kon ze blijkbaar niet terecht.

Jacoba wordt verliefd op Frans Gassman, een werkman, geboren op 17/5/1856 in Vlissingen als zoon van Joseph Gassmann en Johanna van den Bos. De vader van Frans komt uit Lottar in Zwitserland en sterft wanneer Frans 5 jaar is. Frans krijgt een stiefvader en verhuist naar Rotterdam, en vervolgens toch weer terug naar Vlissingen.

Op 11/10/1882 trouwen de 22-jarige Jacoba en de 25-jarige Frans op het stadhuis van Vlissingen. Ze blijven nog een jaar in Vlissingen wonen, waar ook hun oudste dochter nog wordt geboren. Daarna verhuizen ze definitief naar Rotterdam, wellicht omdat ze hopen dat alles daar beter zal zijn. Jacoba en Frans krijgen samen 6 kinderen, waarvan de jongste 5 in Rotterdam zijn geboren.

Namelijk:

• 8/7/1883: Johanna Josina Gassman, vernoemd naar haar beide grootouders Johanna van den Bos en Joseph Gassman. Zij trouwt op 19-jarige leeftijd op 8/4/1903 in Rotterdam met de 19-jarige Antonius Franciscus Rosenquist, zoon van Lars Carl Rosenquist en Anna Catharina Holtgrebe. Haar man stapt op een boot naar Amerika, en daarna op een andere boot die zinkt. Op 46-jarige leeftijd hertrouwt ze op 9/8/1929 in ’s Gravenpolder met Johannes Jacobus Verdonk, herbergier. Ze Sterft op 65-jarige leeftijd op 3/4/1949 in Rotterdam.
• 17/12/1884: Anna Maria Gassman. Zij trouwt op 20-jarige leeftijd op 10/5/1905 in Rotterdam met Jan Clement, 20 jaar, geboren te Delfshaven en zoon van Willem Dirk Jan Clement en Janna Niewpoort. Ze sterft op 71-jarige leeftijd op 11/3/1956 in Rotterdam.
• 24/3/1888: Pieternella, vernoemd naar haar grootmoeder Pieternella Baiens. Zij krijgt eerst (op 21/6/1908) een doodgeboren kind. Twee jaar later, als ze 22 jaar is, trouwt ze op 1/6/1910 in Rotterdam met de 26-jarige Adriaan Nikolaas Barto, geboren Vlissingen als zoon van Pieter Jacobus Barto en Maria Masson.
• 10/1/1892: Joseph Franciscus, vernoemd naar zijn grootvader Joseph Gassman en zijn vader Frans Gassman. Hij blijft ongehuwd en sterft op 14/3/1938 in Rotterdam op 46-jarige leeftijd.
• 8/3/1894: Antonia. Zij trouwt op 19-jarige leeftijd op 25/2/1914 in Rotterdam met Dirk Jan Nijssen, 23 jaar, geboren in Rotterdam, zoon van Dirk Jan Nijssen en Anna Catharina Maria Tonnon.
• 1/6/1896: Frans, geboren in een huis in de Hofstraat in Rotterdam om 5 uur ’s middags, en vernoemd naar zijn vader. *

De foto toont arbeiderswoningen in Rotterdam.

Jacoba is twee maanden zwanger van haar jongste zoon, wanneer op 30/10/1895 haar man sterft. Frans Gassman senior werd 39 jaar. Jacoba blijft achter in Rotterdam met de 12-jarige Josina Johanna, de 11-jarige Anna Maria, de 7-jarige Pieternella, de 3-jarige Joseph Franciscus en de baby Antonia.

Op dat moment wonen ook haar schoonouders in Rotterdam, en wellicht krijgt ze hulp van haar aangetrouwde familie. Haar eigen naaste familie is namelijk uitgestorven. Maar ook die schoonfamilie heeft niet het eeuwige leven. Op 1/2/1899 sterft Albert Snoeijerbos, de stiefvader van Frans Gassman. En op 13/3/1902 sterft ook haar schoonmoeder Johanna van den Bos op 78-jarige leeftijd.

Er komt, voor zover ik weet, geen nieuwe man in het leven van Jacoba. Haar dochters trouwen, en 29 jaar na de dood van haar man, op 9/10/1924, sterft Jacoba de Hond in Rotterdam. Ze werd 65 jaar.

* Van de jongste zoon, Frans, kan ik verder geen duidelijke sporen vinden. Mogelijk trouwt Frans met Maria Henrica Duwé. Dit paar krijgt (minstens) twee dochters, beiden geboren in Antwerpen.

De (vermoedelijk) oudste, Carolina Cyrilla, trouwt op 2/11/1938 in Zierikzee. Ze is op dat moment 19 jaar. Enkele maanden eerder is ze bevallen van een dochtertje, Gerarda Hendrika Joanna, geboren in Brugge. Het kindje sterft in Oost-Souburg wanneer het 2 maanden oud is (30/7/1938). Het kindje heeft geen officiële vader en Carolina Cyrilla heeft op dat moment geen beroep.

De tweede dochter van Frans Gassman en Maria Henrica Duwé is Catharina Joanna. Ze is geboren 24/9/1920 en ze trouwt op 29/9/1941 in Venlo met Mathijs Bömers. Catharina Johanna en haar bruidegom zijn beiden (markt)kramer van beroep.