De vroegste sporen van de Zuid-Bevelandse familie Kribbe

De naam Kribbe wordt in het lokale dialect van Zuid-Beveland uitgesproken als Krubbe of Kruppe. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in de oudste vermeldingen vrijwel nergens Kribbe staat geschreven. Afhankelijk van de voorkeur van de schrijver staat de naam met een C of K vermeld.

Omstreeks 1650 duikt de familienaam voor het eerst op in het handjevol geschreven teksten die vandaag de dag nog bewaard zijn gebleven. Het gaat om een familie die afstamt van Laureys Cornelisse (ong. 1580 – ong. 1632) uit Oudelande en om een familie die afstamt van Cornelis Pieterse Crupe (ong. 1600 – ong. 1650) uit het nabij gelegen Nisse.

Volgens het Meertensinstituut is de familienaam Kribbe afgeleid van het woord cnibben wat als bijnaam werd gebruikt voor ruziezoekers en kibbelaars. In het geval van de familie Kruppe uit Nisse zou dat een goede verklaring kunnen zijn, want die lijken inderdaad met iedereen ruzie te maken.

Het bestaan van Cornelis Pieterse Crupe blijkt namelijk vooral uit de gerechtelijke archieven van Nisse. Die archieven beginnen in 1654 en we maken meteen kennis met Matje Machiels, de weduwe van Cornelis Pieterse Cruppe. Tussen 1654 en oktober 1656 heeft ze meerdere geschillen over de goederen waarin ze handel drijft, waaronder een paar zwarte kousen.

Het lijkt erop dat Matje Machiels rond 1656 / 1657 is overleden en haar man Cornelis Cruppe was al eerder gestorven. In dezelfde gerechtelijke archieven van Nisse komen we later ook nog hun eventuele nakomelingen tegen:

• Meriken Cornelisse Krippe wordt genoemd in een akte uit 1661.
• Machiel Cornelisse Kruppe. Zijn dochter Maiken Machiels Kruppe wordt genoemd in een akte uit 1661.
• Huybrecht Cornelisse Cruppe, hij wordt al in 1656 genoemd. Volgens een akte uit 1670 is hij gehuwd met Abigaël Vermeule. Hij woont op Nisse en is handelaar in alle denkbare goederen. Hij heeft veel ruzies en andere geschillen die hem vereeuwigen in de geschriften van het gerecht van Nisse.
  Op 27/2/1677 wordt Hubregt Cornelissen Kribbe genoemd in een akte van de Weeskamer in Goes als oom van de weeskinderen van Petronella Vermeule, een zuster van zijn vrouw Abigaël Vermeule.
  En op 11/2/1697 wordt Hubrecht Cornelisz. Cruppe genoemd in de Weeskamer van Oudelande als voogd van de weeskinderen van zijn overleden zoon Abraham Hubrechts Cruppe en schoondochter Tanneken Versluys (beiden zijn overleden, de namen van de twee weeskinderen worden niet genoemd).
• Pieter Cornelisse Cruppe komt vanaf 1677 voor in de gerechtelijke archieven. Hij wordt dan betrapt in een boomgaard waar hij niks te zoeken had. In 1684 heeft hij strikken gelegd in het bosch van de ambachtsheer. Rond 1713/1714 komt hij te overlijden. Op 14/4/1714 wordt er een gedingh gehouden over den boedel van Pieter Cornelisse Eversdijk alias Crippe.
  Pieter Cornelisse Eversdijck trouwt 17/12/1682 op Nisse met Grietje Cornelis, de weduwe van Loodewijck Claesse. De bruidegom is zelf weduwnaar van Thonijntje Adriaens.
• Abram Cornelisse Crippe. Hij heeft op oudejaarsnacht 1686 op Ovezande gevochten met Gillis Meulenaar en daarvoor moet hij op 1/1/1687 verschijnen voor het gerecht van Nisse.
• Tannetje Krippe is 4/4/1717 doopgetuige op Baarland.

Ook is er een Pieter Abrahamse Eversdijk, jonkman van Oudelande, die op 10/2/1714 op Kapelle (Schepenboek) trouwt met Helena Adriaanse Raes. Hij is wellicht dezelfde Pieter Abrahamse Eversdijk die op 9/3/1717 als matroos in dienst komt bij de VOC en afkomstig is van der Goes. Hij komt heelhuids aan in Batavia, maar op de terugreis overlijdt hij 1/1/1719 op zee, ergens tussen Batavia en de Kaap.

En wie is Cornelis Crippe die op 9/6/1684 in het gerecht van Nisse wordt genoemd in verband met huurpenningen?

Het lijkt erop dat de familietak van Cornelis Pieterse Cruppe (ong. 1600 – ong. 1650) na hooguit twee generaties geen mannelijke nakomelingen meer krijgt. Ik kan ze in elk geval nergens vinden. Er zijn alleen maar nakomelingen te herleiden tot Matthijs Laureys Cribbe (1628 – ong. 1680).

Thona Coole (ong. 1749 – 1823) uit Biezelinge

Thona Coole / Koole wordt geboren omstreeks 1749 op Krabbendijke of op Waarde. Ze is de oudste dochter van Gillis Coole en van Jannetje Carels en ze is vernoemd naar haar grootmoeder Anthonia Bustraan. Ze groeit op met drie jongere zusters en een jongere broer. Als Thona 12 of 13 jaar oud is, overlijdt haar vader.

Uit een akte van de Weeskamer van Krabbendijke blijkt dat in 1763 een inventarisatie wordt gemaakt van de bezittingen van Gillis Coole die dan is overleden. Hij laat een vrouw na en vijf kinderen. Het zijn de dan 13-jarige Thona, Maatje (11 jaar), Gerard (8), Geertje (9) en Leuntje (5 jaar).

Haar moeder Jannetje Carels hertrouwt met Jan Molhoek en in 1768, als ze ongeveer 19 jaar is, verhuist Thona naar Biezelinge. Als ze ongeveer 27 jaar is, trouwt ze met Marynis Maas, die dan ongeveer 22 jaar is. Hij is gedoopt op 11/12/1754 op Baarland als zoon van Christiaan Maas en van Elizabeth van Est. Op Biezelinge laten ze de volgende kinderen dopen:

• 12/8/1777: Christiaan, vernoemd naar zijn grootvader Christiaan Maas. Hij overlijdt als baby.
• 1/2/1779: Jannetje. Doopgetuige is de grootmoeder Jannetje Janze Carels, ”weduwe van Molhoeks”.
• 25/4/1781: Christiaan, vernoemd naar zijn grootvader Christiaan Maas die ook doopgetuige is. Hij overlijdt als baby.
• 28/6/1782: Elizabeth, vernoemd naar haar grootmoeder Elizabeth van Est. Zij overlijdt als baby.
• 28/7/1783: Christiaan, vernoemd naar zijn grootvader Christiaan Maas die ook doopgetuige is, samen met Dingena Remijnse.
• 20/7/1784: Elizabeth, vernoemd naar haar grootmoeder Elizabeth van Est.

Niet lang na de doop van zijn jongste dochter, overlijdt Marynis Maas, de vader van het gezin.

Zijn weduwe Thona Coole betaalt op 1/10/1785 trouwgeld te Biezelinge en Eversdijk om te kunnen trouwen met Jacob de Waal, arbeider. De bruid is dan ongeveer 36 jaar en Weduwe van Ms. Maas, in leven mede arbeider. Er wordt verder niets vermeldt over de afkomst van Jacob de Waal.

Hun dochter, geboren en gedoopt op Biezelinge:

• 5/11/1786: Maatje de Wal. Mogelijk is ze vernoemd naar Maatje Gillisse Coole, een zuster van Thona Coole. Doopgetuigen zijn Gerard Koolen en Antonija Bakkers, oom en tante van de baby.

Er komen verder geen kinderen meer met Jacob de Waal. Zodoende hebben we nagenoeg geen informatie over zijn achtergrond. Ik denk dat hij is geboren op 9/9/1758 te Kloetinge als Jacobus Charel, zoon van Charel Jacobsz. Wale en van Cornelia Adriaanse den Hollander. Ik hoop dat dna onderzoek dit zal bevestigen.

Op een bepaald moment gaat echtgenoot Jacob de Waal er met onbekende bestemming vandoor. Dat blijkt uit de huwelijksakte van dochter Maatje. Thona Coole blijft dan dus achter met minstens twee kinderen: haar jongste kind Maatje de Waal en dochter Jannetje Maas, die op 27/10/1804 trouwt met Jacobus Hoogstrate, en vervolgens met haar man op Kapelle gaat wonen.

Na het huwelijk van dochter Jannetje blijven Thona en haar dochter Maatje vermoedelijk samen op Biezelinge wonen, waar ze als arbeidsters proberen te overleven.

Dochter Maatje de Wa(a)l bevalt op 13/3/1817 om 12 uur ’s middags op Biezelinge van een dochtertje. Zes uur na de bevalling staat Maatje met haar dochtertje op het gemeentehuis om aangifte te doen van haar geboorte. Het kindje staat geregistreerd als Leuntje van de Waals. Mogelijk is baby Leuntje vernoemd naar Leuntje Gillisse Koole, het jongste zusje van Thona Coole. Baby Leuntje overlijdt op 2-jarige leeftijd op 6/4/1819 op Biezelinge.

Twee jaar na het overlijden van haar dochtertje trouwt Maatje de Waal op 27/8/1821 op ’s Gravenpolder met Bartel Tramper, een 32-jarige schaapherder en weduwnaar. Maatje is op dat moment 34 jaar en arbeidster. Ze krijgt 6 kinderen en overlijdt 13/11/1829, ongeveer een jaar na de geboorte van haar jongste kind.

Thona Coole overlijdt op 10/2/1823 op Biezelinge. Volgens de mannen die haar lijk aangeven op het gemeentehuis van Kapelle, is ze op dat moment 74 jaar, van beroep werkvrouw en geboren in het jaar 1748 op Krabbendijke. Bij de volkstelling van 1797 gaf Thona zelf aan dat ze op dat moment 62 jaar was en geboren in Waarde.

Krijn Kribbe (1759 – 1822) en Maria Poelman (1755 – 1802) uit Goes.

Maria Poelman wordt gedoopt op 10/1/1755 binnen de gemeente Kloetinge als dochter van Pieter Poelman en van Jacomijntje Zanddijk. Ze groeit op met een veel jongere zuster Catharina. Maria is 25 jaar wanneer haar beide ouders kort na elkaar overlijden in Goes (oktober en december 1780).

Anderhalf jaar later raakt ze zwanger en twee jaar later trouwt ze met Krijn Kribbe. Het huwelijk wordt gesloten op 3/10/1782 in Kloetinge terwijl Maria hoogzwanger is. Haar bruidegom Krijn Kribbe is vier jaar jonger. Hij ontpopt zich door de jaren heen als winkelier, herbergier en zanger. En als dagloner, om brood op de plank te hebben.

Krijn Kribbe is geboren op 9/3/1759 op Driewegen als oudste zoon van Marinus Kribbe en Grietje (Margareta) Lavooij. Hij wordt vernoemd naar zijn grootvader Krijn Kribbe die ook inwoont bij het gezin. Krijn groeit op met meerdere zusters (Francina, Maria, Cornelia) en twee broers (Antony en Cornelis). Vanaf 1780 woont hij in Goes.

Krijn Kribbe en Maria Poelman laten in Goes de volgende kinderen dopen:

• 17/11/1782: Marinus, vernoemd naar zijn grootvader Marinus Kribbe. Marinus overlijdt waarschijnlijk op jonge leeftijd ergens tussen 1787 en 1793.
• 22/10/1783: Jacomijn, vernoemd naar haar grootmoeder Jacomijntje Zanddijk. Ze overlijdt waarschijnlijk als baby of als kleuter.
• 24/4/1785: Pieter, vernoemd naar zijn grootvader Pieter Poelman. Hij trouwt met Stoffelina Filius en vestigt zich in ’s Gravenpolder.
• 13/8/1787: Jacobus, vernoemd naar zijn overgrootvader Jacobus Zanddijk. Hij trouwt met Jannetje Hoekman en vestigt zich in ’s Gravenpolder.
• 13/8/1788: Margrieta, vernoemd naar haar grootmoeder Grietje Lavooij. Ze overlijdt een maand later.

Vervolgens verhuist het gezin naar de gemeente Kloetinge waar ze pas in 1793 officieel worden ingeschreven in het bevolkingsregister maar waar vanaf 1790 de volgende kinderen worden geboren:

• 10/1/1790: Margrieta, vernoemd naar haar grootmoeder Grietje Lavooij. Ze trouwt met Elias Freijzer en overlijdt op 38-jarige leeftijd in Goes (18/8/1828).
• 22/5/1792: Jacomina, vernoemd naar haar grootmoeder Jacomina Zanddijk.
• 25/6/1793: Marinus, vernoemd naar zijn grootvader Marinus Kribbe. Hij trouwt met Cornelia de Wilde en overlijdt 4/2/1881.

Tijdens de volkstelling van 1797 blijkt dat het gezin weer teruggekeerd is naar Goes. Ze wonen dan in de Ganzepoortstraat.

Op 13/8/1807 verschijnt Krijn Kribbe voor de Weeskamer van Goes. Uit de akte blijkt dat zijn vrouw is overleden. (NB: volgens het begraafboek van Goes overlijdt ”de vrouw van Krijn Kribbe in juni 1802, dus ruim 5 jaar eerder). Krijn verklaart voor de weeskamer dat hij zijn kinderen alleen zal opvoeden. Er wordt een voogd aangesteld: Adriaan de Dreu, echtgenoot van Francina Kribbe, de oudste zuster van Krijn. Uit de akte blijkt dat er op dat moment nog vier kinderen in leven zijn: Marinus, Pieter, Margareta en Jacob.

Op 22/3/1809, kort na zijn 50ste verjaardag, trouwt Krijn Kribbe in Goes met de dan 28-jarige Cornelia Everse. Ze is gedoopt op 18/2/1781 in Goes als dochter van Cornelis Adriaanse Evertsen en van Dingna Leendertse de Coo. Vermoedelijk blijft dit huwelijk kinderloos. Ik heb tot nu toe geen kinderen kunnen vinden.

Krijn Kribbe overlijdt op 63-jarige leeftijd op 19/12/1822 in Goes, in wijk B. Dat is het destijds zeer dichtbevolkte deel rond de oude haven, aan de kant van de Sint-Jacobsstraat.

De weduwe Cornelia Evertsen, van beroep winkelierster, hertrouwt exact een jaar later (18/12/1823) in Goes met Louwrens de Kivit. De bruid is dan 42, haar bruidegom 33 en van beroep arbeider. Het huwelijk eindigt amper twee jaar later wanneer Cornelia Evertsen op 14/10/1825 komt te overlijden in Goes. Ze is dan 44 jaar.

Een half jaar voor haar dood, op 10/5/1825, wordt bij een notaris in Goes de boedelscheiding geregeld tussen de winkelierster Cornelia Evertsen enerzijds en de kinderen van Krijn Kribbe en Maria Poelman anderzijds. Het gaat met name om Marinus, Pieter, Jacob en Margrieta Kribbe.

Laureys Cornelisse (ong. 1580 – na 1650) en Leunken Willeboorts (ong. 1580 – ong. 1632) uit Oudelande.

Ik ben er tamelijk zeker van dat Laureys Cornelisse en Leunken Willeboorts de ouders zijn van Matthijs Laureys Cribbe. Laureys Cornelisse en Leunken Willeboorts woonden op het dorpje Oudelande op het voormalige eiland Zuid-Beveland in de provincie Zeeland. In de vroegste gerechtelijke archieven van Oudelande vond ik ook hun mogelijke / vermoedelijke ouders.

Ik vermoed dat Laureys Cornelisse een zoon is van Cornelis Lauris en van Leunken Jans. Ze worden genoemd in een akte uit 1618 uit Oudelande (RAZE 3379) waarin ook Blaes Lauris wordt genoemd, een broer van Cornelis Lauris. In de akte wordt vermeldt dat de broer is overleden. Cornelis Lauris en zijn vrouw Leunken Jans leefden van omstreeks 1555 tot omstreeks 1620 op Oudelande.

En ik vermoed dat Leunken Willeboorts een dochter is van Willeboort Leys en van Jacomijna Mattijs. Ze worden genoemd in een akte uit 1602 uit Oudelande (RAZE 3377). In de akte staat dat Willeboort Leys is overleden en dat hij en Jacomijna Mattijs vier kinderen hebben: Mattijs, Jan, Cornelis en Lijsbet.

Er wordt in deze akte niet gesproken over een dochter Leunken. Dit kan meerdere dingen betekenen. Bijvoorbeeld dat ze al meerderjarig was op dat moment. Of gehuwd. Of misschien is ze het kind uit een eerder huwelijk van haar vader. Ofwel zit ik er helemaal naast en is Leunken Willeboorts de dochter van een ander koppel.

Er is geen enkel schrijftelijk bewijs bewaard gebleven dat mijn aannames kloppen. Ik baseer mij op het feit dat de namen van de vermoedelijke (groot)ouders overeenkomen met de namen van de kinderen van Laureys Cornelisse en Leunken Willeboorts, voor zover die gegevens bewaard zijn gebleven.

Want er is ook een akte uit het gerechtelijk archief van Oudelande uit 1632 (RAZE 3382) waarin staat dat Leunken Willeboorts, de vrouw van Laureys Cornelisse, is overleden. In deze akte worden hun minderjarige kinderen genoemd die in 1632 nog in leven zijn. Namelijk:

• Catelijne, geboren in 1609 en vermoedelijk vernoemd naar een onbekende overgrootmoeder, bijvoorbeeld de moeder van grootvader Willeboort Leys.
• Leunken, geboren in 1613 en (mogelijk) vernoemd naar haar grootmoeder langs vaderskant Leunken Jans, de vrouw van Cornelis Lauris.
• Willeboort, geboren in 1616 en (mogelijk) vernoemd naar zijn grootvader langs moederskant Willeboort Leys, de man van Jacomijna Mattijs.
• Cornelis, geboren in 1619 en (mogelijk) vernoemd naar zijn grootvader langs vaderskant Cornelis Lauris, de man van Leunken Jans.
• Lijsbeth, geboren in 1620. Ik denk dat zij is vernoemd naar een overgrootmoeder van moederskant, want Willeboort Leys en Jacomijna Mattijs hadden een dochter Lijsbet.
• Jansken, geboren in 1621. Ik denk dat zij is vernoemd naar een overgrootvader Jan, de vader van grootmoeder Leunken Jans, vrouw van Cornelis Lauris.
• Mathijs, geboren in 1628. Ik heb van hem een doopaantekening gevonden in Ovezande, waar hij op 28/5/1628 is gedoopt. Doopgetuigen zijn Pieter Lesam en Trijnken Velsen. Mathijs is (mogelijk) vernoemd naar zijn overgrootvader Mattijs, vader van grootmoeder Jacomina Mattijs, vrouw van Willeboort Leys.
• Jacobus, geboren in 1630. Ik vermoed dat hij is vernoemd naar zijn grootmoeder langs moederskant Jacomina Mattijs, vrouw van Willeboort Leys. Ik denk dat er in het gezin ook nog een dochter Jacomina is geweest, die is overleden (vlak) voordat Jacobus is geboren.

Tot nu toe heb ik van de zonen Willeboort Laureysse en Jacobus Laureysse geen nakomelingen gevonden.

In het trouwboek van Baarland staat een Leuntje Laurens. Ze trouwt 11/5/1644 met Jan Cornelisse, geboren te Oudelande. Op 2/12/1646 laten ze hun dochter Aerjaentje Jans dopen op Baarland. De doopgetuigen zijn Catelijntje Elias en Jan Blaesse.

En in het trouwboek van Nisse staat een Catelijntien Lauweris, weduwe van Jan Pieterssen en woonachtig op Nisse. Ze trouwt 5/6/1639 met Cornelis Claessen, geboren te Heinkenszand. In augustus 1642 staat de bruidegom opnieuw voor het altaar met een andere bruid omdat Catelijntie Lauweris inmiddels is overleden.

Ook op Bakendorp woont in dezelfde periode een Laurens Cornelissen. Hij is getrouwd met Perijnken Piers. Zijn twee zonen en zijn dochter dragen bij hun latere huwelijk de achternaam De Vos.

Tenslotte is er nog een mysterieuze doopaantekening uit het doopboek van Baarland: Cornelia Laurisen Cribbe laat daar op 28/11/1683 een dochter Janneken dopen. De vader is Jan van Damme. Doopgetuigen zijn Francois de Keijser en Saartje Picks. Mogelijk is Cornelia geboren uit een tweede huwelijk van Lauris Corneliss.

De naam Kribbe / Krubbe / Crubbe / Cripbe / Cribbe staat pas rond 1680 voor de eerste keer in geschreven bronnen vermeldt. Het interessante is dat de naam ook nog een tussenvorm heeft. In 1650 is het Rubbens en in 1662 is het Ribbens.

Laureys Cornelisse wordt namelijk in de Overloper uit 1650 (een voorloper van het Kadaster) tweemaal vermeldt als Lauwris Corneliss Rubbens. Hij is dan eigenaar van 3 gemet en 215 roeden land wat is gelegen onder de Oudelandschen Polderdijck. In de overloper uit 1622 bezit hij op diezelfde locatie ook land, maar dan heet hij nog Lauris Corneliss. En in juni 1662 trouwt zijn zoon Matthijs op Baarland met Adriaenken Jans onder de naam Matthijs Ribbe.