Jan Bouterse (1854 – 1939) uit Wissenkerke

Jan Bouterse is een achterkleinzoon van Catharina Bajens. Hij wordt geboren op 13/10/1854 in Wissenkerke als zoon van Johannes Bouterse en Catharina Israel. Wanneer hij een kleuter van 2 jaar is, sterft zijn vader en blijft Jan achter met zijn moeder. Die gaat dan werken als dienstbode.

Een jaar na de dood van zijn vader hertrouwt zijn moeder met een 21 jaar oudere landman en krijgt Jan behalve een stiefvader ook een heleboel stiefbroers en stiefzusters. Hij groeit op op de boerderij van Johannes Rademaker in Wissenkerke, zijn stiefvader. Die sterft wanneer Jan 15 jaar is. Zijn stiefbroers en stiefzusters zijn dan allemaal al volwassen en Jan blijft andermaal achter met zijn moeder.

Twee jaar later, wanneer Jan 17 jaar is, hertrouwt zijn moeder nogmaals met een weduwnaar en komen er 14 nieuwe stiefbroers en zusters, waarvan de jongste nog een baby is. Jan is dan op een leeftijd waarin hij min of meer op eigen benen kan staan. Vermoedelijk gaat hij niet lang daarna elders wonen en werken.

Jan belandt uiteindelijk in Gorinchem waar hij opzichter wordt ‘bij den waterstaat’. Op 26/6/1878 trouwt hij in Utrecht met Anna Johanna Klaversteijn. Jan is dan 23, de bruid is de 26-jarige dochter van Antonij Klaversteijn en Cornelia van der Weijde. Ze is geboren in Utrecht op 1/12/1851. Anna Johanna sterft 15/11/1916 in Goes op 64-jarige leeftijd. Voor zover ik weet is het huwelijk kinderloos gebleven.

Zes jaar na de dood van zijn eerste vrouw hertrouwt Jan op 10/5/1922 met Hendrika Johanna Kuijlenburg. Jan is dan 67, zijn vrouw is 45. Het huwelijk vindt plaats op het stadhuis van Rotterdam. De bruid is een dochter van Gerrit Hendrik Kuijlenburg en Pieternella Oostrom. Hendrika Johanna Kuijlenburg sterft op 56-jarige leeftijd in Schoonhoven op 16/8/1933. Voor zover ik weet is ook dit huwelijk kinderloos gebleven.

Zes jaar later sterft ook Jan Bouterse op 84-jarige leeftijd op 26/1/1939 in Nijmegen.

 

Catharina Israël (1825 – 1908) uit Wissenkerke.

Catharina Israël is een kleindochter van Katharina Bajens. Ze is vernoemd naar haar grootmoeder. Ze wordt geboren op 16/9/1825 in Colijnsplaat op het Zeeuwse eiland Noord-Beveland als dochter van Maria Wisse en Jacob Israël. Haar ouders zijn eenvoudige boerenarbeiders en Catharina groeit op met een heleboel broers en zusters.

Wanneer ze 8 jaar is, sterft haar vader en moet haar moeder de kost gaan verdienen terwijl de kinderen zichzelf en elkaar opvoeden. Wanneer Catharina 15 jaar is, sterft ook haar moeder en is ze volledig wees. Dan zijn er alleen nog de broers en zusters. Haar kansen om weg te raken uit de uitzichtloze armoede zijn niet groot. Toch slaagt ze er in om het hoofd boven water te houden.

Catharina blijft op Noord-Beveland wonen en gaat werken als dienstmeid. Op Noord-Beveland ontmoet ze ook haar eerste echtgenoot, de drie jaar oudere Johannis Bouterse, afkomstig van Kats. Johannis is landmansknecht en een zoon van Jan Bouterse en Blazina de Rijder. Hij is geboren op 5/12/1821 in Kats.

De 24-jarige Catharina en de 28-jarige Johannis trouwen op het gemeentehuis van Wissenkerke op 2/4/1850. Catharina is dan al hoogzwanger van haar oudste dochter. Hun kinderen:

• 22/5/1850: Blazina Bouterse, vernoemd naar haar grootmoeder Blazina de Rijder. Ze wordt geboren op Colijnsplaat. Blazina sterft 3 weken na haar geboorte op 15/6/1850 in Colijnsplaat.
• 9/12/1852: Maria Bouterse, vernoemd naar haar grootmoeder Maria Wisse. Ze wordt geboren op Wissenkerke. Ze sterft een week na de geboorte van haar broertje Jan op 21/10/1854 in Wissenkerke.
• 13/10/1854: Jan, vernoemd naar zijn grootvader Jan Bouterse. Hij wordt geboren op Wissenkerke. Jan sterft op 84-jarige leeftijd op 26/1/1939 in Nijmegen. Hij trouwt op 67-jarige leeftijd in Rotterdam met de 45-jarige Hendrika Johanna Kuijlenburg op 10/5/1922.

Op 22/8/1856 sterft Johannis Bouterse, de vader van het gezin. Hij werd 34 jaar. Catharina blijft achter met haar 2-jarige zoontje Jan. Maar niet lang.

Binnen een jaar na de dood van haar man, op 1/7/1857, hertrouwt de dan 31-jarige Catharina op het gemeentehuis van Wissenkerke met Johannis Rademaker, een 52-jarige landman. Feitelijk is Catharina er in geslaagd om via haar huwelijk een trede hoger te klimmen op de sociale ladder. Zelf werkt ze op dat moment nog altijd als dienstmeid.

Johannis Rademaker is geboren op Kortgene als zoon van Aarnout Rademaker en Jacoba of Jozina Liefbroer. Als hij in 1857 met Catharina trouwt, is hij al drie jaar weduwnaar. Catharina krijgt door haar tweede huwelijk niet alleen een echtgenoot maar ook vier stiefkinderen om voor te zorgen: de 20-jarige Pieter, de 17-jarige Aartje, de 13-jarige Marinus en de 10-jarige Jacobus.

Bovendien is er de oudste dochter van Johannis Rademaker, de 21-jarige Jozina, die wellicht na de dood van haar moeder de verzorgende taken op zich heeft genomen. Jozina zal anderhalf jaar na het huwelijk van haar vader en stiefmoeder trouwen in Kats met Arie Markusse, van wie ze tijdens haar huwelijk al enige tijd zwanger is.

Het huwelijk van Catharina en Johannis blijft voor zover ik weet kinderloos, en eindigt met het overlijden van Johannis op 9/4/1870. Hij werd 65 jaar. Catharina is door haar tweede huwelijk niet langer meer gedwongen als dienstbode te werken; ze is nu particulier – zeg maar zelfstandig ondernemer.

En ze blijft ook niet lang weduwe. Twee jaar na het overlijden van haar tweede echtgenoot,  trouwt Catharina op 46-jarige leeftijd voor de derde maal en weet ze zich opnieuw te verbeteren qua sociale status. Haar derde echtgenoot is Marcus Marcusse, een 42-jarige landbouwer. Ze trouwen op 14/2/1872 op het gemeentehuis van Colijnsplaat.

Op de foto staat het gemeentehuis van Colijnsplaat, waar Catharina Israël op 14/2/1872 officieel in het huwelijk trad met haar derde echtgenoot Marcus Marcusse.

Ook Marcus is een weduwnaar. Hij is geboren op Wissenkerke als zoon van Adriaan Marcusse en Elizabeth Wisse (voor zover ik weet geen naaste familie van Maria Wisse, de moeder van Catharina Israel). Marcus trouwt voor de eerste keer als hij 19 jaar is met de dan 18-jarige Pieternella Dieleman en het koppel krijgt vervolgens nagenoeg elk jaar een kind, waarvan de overgrote meerderheid blijft leven.

Marcus is  nog geen jaar weduwnaar wanneer hij trouwt met Catharina Israel. Catharina krijgt door haar huwelijk twaalf stiefkinderen. Namelijk de 2-jarige Dingenus, de 4-jarige Willem, de 5-jarige Pieternella, de 6-jarige Elizabeth, de 10-jarige Abraham, de 12-jarige Maatje, de 14-jarige Andries, de 15-jarige Albertus, de 17-jarige Marcus en, de 19-jarige Louis, de 20-jarige Adriaan en de 21-jarige Pieter.

Het huwelijk duurt 9 jaar en dan wordt op 23/3/1881 de echtscheiding uitgesproken bij de rechtbank in Middelburg. Catharina Israel is dan 55 jaar.

Wat ze daarna allemaal doet, weet ik niet. Catharina Israel sterft op dinsdag 3/11/1908 in Gorinchem, ze is dan 83 jaar.

Hannes van Anroeije (1816 – 1864) uit Den Haag

Hannes van Anroeije wordt geboren op 25/3/1816 in Den Haag onder de naam van Ammeraad. Zijn vader is Martinus van Anroeije, die zijn brood verdient als sjouwer. Zijn moeder is Johanna Frie, Anna Free, Johanna Fries of alles wat daar op lijkt. Kies maar. Ook zijn vader heeft verschillende namen. Die uitgebreide collectie achternamen komt waarschijnlijk omdat zijn vader analfabeet is.

De ouders van Hannes zijn allebei laat getrouwd. Tot nu toe heb ik drie kinderen van hun gezin kunnen vinden, waarvan de oudste sterft. Hannes groeit op met minstens één jongere broer Johannes, die helaas sterft op 19-jarige leeftijd. Van zijn moeder weet ik helemaal niets, ook al omdat ik tot nu toe geen huwelijksaantekening heb kunnen vinden van zijn ouders. Als zijn broer sterft, heeft Hannes zelf al een gezin, maar is hij tegelijkertijd al zijn overige familie kwijt – voor zover ik weet.

In tegenstelling tot zijn ouders, leert Hannes lezen en schrijven. Uit zijn huwelijksakte blijkt dat hij een mooi handschrift heeft. Dat huwelijk vindt plaats op het stadhuis van Den Haag op 21/9/1842. De bruid is de 11 jaar oudere Cornelia Heijmans, een weduwe bij wie Hannes al een dochter heeft. Hannes en Cornelia kennen elkaar vermoedelijk al heel erg lang. Bijna tien jaar eerder was de vader van Hannes huwelijksgetuige bij het huwelijk van Teunis Hijmans, de broer van Cornelia.

Cornelia Heijmans is een dochter van Henricus Heijmans en Agnita Wilhelmina Beli. Als ze 23 is, trouwt ze op 3/12/1828 in Den Haag met de eveneens 23-jarige Johannes Waanders. Cornelia is dan dienstbode; haar man is kleermaker maar op dat moment is hij uitgeloot als infanterist, en gelegerd in Den Haag. Tijdens de huwelijksvoltrekking wordt hun 10 maanden oude zoon Hendrik “bijgeschreven”. Hendrik sterft als hij 4 jaar oud is. Voordat ze trouwden was hun oudste kind, Johannes Hendrik, al overleden.

Cornelia en haar eerste man krijgen na hun huwelijk op 25/5/1830 nog een dochter Maria Wilhelmina. Twee jaar later, op 20/8/1832, sterft de eerste man van Cornelia, Johannes Waanders. Ze blijft dan achter met haar dochter, al vermoed ik dat Cornelia en haar eerste man in werkelijkheid twee dochters hebben gekregen die allebei blijven leven.

Vervolgens krijgt Cornelia opnieuw een dochter, maar dit keer is de vader Hannes van Anroeije. Wilhelmina Agnes, vernoemd naar haar grootmoeder Agnita Wilhelmina Beli, wordt geboren op 25/6/1838 in Den Haag. Ze wordt niet ouder dan 6 jaar en sterft op 6/10/1844 om half 2 ’s nachts in Den Haag, ondanks de aanwezigheid van een professionele bidder die haar ouders voor haar hebben ingehuurd.  Haar vader heet in de overlijdensakte Johannes Anroije, van beroep oppasser.      .

Tenslotte heb ik ook nog een dochter Anna Hendrika Helena van Anroeje gevonden, vernoemd naar haar grootmoeder Anna Frie en haar grootvader Hendrikus Heijmans. Anna Hendrika Helena sterft op 22-jarige leeftijd op 13/1/1865 om 7 uur ’s ochtends in Den Haag, ze was zonder beroep en ongehuwd.

Met het overlijden van Anna Hendrika Helena van Anroeije, sterft ook meteen deze tak van de familie uit, tenzij ik in de toekomst nog meer kinderen kan vinden van Hannes dan wel van zijn vader Martinus. Want Hannes was tot nu toe het enige kind wat ik van Martinus heb kunnen vinden die nakomelingen heeft gekregen.

Hannes van Anroeje sterft enkele maanden eerder dan zijn jongste dochter op 6/9/1864 ’s avonds om 8 uur in Den Haag. Hij werd 48 jaar en was bij zijn overlijden nog altijd oppasser van beroep.

Nog eens 23 jaar later sterft ook zijn weduwe, Cornelia Heijmans op 18/9/1887 in Den Haag, bijna op de kop af 45 jaar na haar huwelijk met Hannus van Anroeje, zoals hij in de overlijdensakte staat vermeldt. Ze werd volgens de akte 82 jaar.

Martinus van Anroeije (1781 – 1839) uit Den Haag.

Martinus van Anroeije is (voor zover ik weet) het jongste kind en de enige zoon van Maarten van Anrooij en Annigje Ambagtsheer. Hij wordt gedoopt op 27/4/1781 in de Nederduits Hervormde kerk van Gorinchem. Hij heeft twee oudere zusters: Christina en Neeltje. Martinus is een soort nakomertje.

Vermoedelijk is Martinus vernoemd naar zijn eigen vader. Dat zou er op kunnen wijzen dat zijn vader al is overleden wanneer Martinus wordt geboren. Maar bij zijn doop wordt daarvan geen vermelding gemaakt. Wat wel vaststaat, is dat zijn moeder hertrouwt als Martinus 12 jaar oud is. Zijn stiefvader heet Hendrik van Oest. Zijn moeder is dan 49 jaar.

Overigens vermoed ik dat Martinus niet opgroeit bij zijn moeder en stiefvader, maar bij zijn grootouders Pieter Ambagtsheer en Neeltje de Vogel, die ook zijn doopgetuigen zijn. Het is zelfs mogelijk dat Martinus opgroeit zonder kennis van zijn eigen naam of die van zijn vader. Dat zou kunnen verklaren waarom hij gedurende zijn leven nooit een correcte achternaam opgeeft aan ambtenaren van de burgerlijke stand.

Wanneer hij volwassen is, trekt Martinus in elk geval naar Den Haag en gaat hij (tot aan zijn dood) werken als sjouwer. Op een bepaald moment ontmoet hij Anna of Johanna Frie met wie hij trouwt. Tot nu toe heb ik tussen 1800 en 1811 (en ook na 1811) nog geen huwelijk kunnen vinden, ze zijn in elk geval niet getrouwd in Den Haag. Ze krijgen de volgende kinderen, geboren in Den Haag:

• Pieter van Ammeraad, geboren 23/1/1815 en wellicht vernoemd naar zijn overgrootvader Pieter Ambagtsheer, bij wie zijn verweesde vader vermoedelijk opgroeide. Pieter sterft vijf dagen na zijn geboorte op 28/1/1815; de vader heet dan Martinus van Ammerood.
• Hannes van Ammeraad, geboren 25/3/1816, gehuwd 21/9/1842 met Cornelia Heijmans, een 11 jaar oudere weduwe. In zijn huwelijksakte staat dat in zijn geboorte acte foutievelijk de naam van Ammerood is gebruikt. Tijdens het huwelijk wordt hun dochter “gewettigd”, geboren 25/6/1838 als Wilhelmina Agnes Heijmans.
• Johannes van Anroeyen, geboren 11/7/1822, overleden 29/4/1842 als zoon van Martinus van Amerongen en Johanna Free, hij werd volgens de akte 19 jaar en zou zijn geboren rond 1823 wanneer zijn moeder omstreeks 45 jaar moet zijn geweest.

Ik weet niet of de lijst compleet is, ik vermoed van niet. Martinus kan niet lezen of schrijven en heeft dus ook geen idee wat er in de aktes staat wanneer hij aangifte gaat doen van een geboorte of overlijden. Mogelijk is hij zelf ook niet altijd in staat zijn achternaam te onthouden, en dan wordt het van Ammeraad of van Amerongen.

Die veelheid aan uiteenlopende schrijfwijzen maakt het erg lastig om Martinus en zijn gezin te reconstrueren. Ook de moeder van het gezin heeft geen vaste naam. Het ene moment is ze Anna, even later is ze Johanna en ook haar achternaam wisselt.

Johanna Frie – zoals ze op dat moment heet – sterft 9/10/1833 in Den Haag, ze is volgens de akte dan 56 jaar. Haar jongste zoon Johannes is dan 11, de oudste zoon Hannes is 17 als zijn moeder sterft.

Zes jaar na de dood van zijn vrouw sterft ook Martinus van Anroeije. Dat gebeurt op 22/3/1839 om 8 uur ’s ochtends in Den Haag. Volgens de akte is hij 62 jaar (in werkelijkheid was hij nog geen 58 jaar) en de twee mannen die zijn lijk gaan aangeven op het gemeentehuis, kennen niet de namen van zijn ouders. Ze weten alleen dat hij is geboren in Gorinchem en weduwnaar is van Johanna Fries.

Martinus heeft het gedurende zijn leven hoe dan ook lastig om zijn eigen leeftijd te bepalen. Op 20/5/1835, wanneer hij juist 54 geworden is, is hij getuige bij een huwelijk in Den Haag als zijnde Martinus van Anroi, van beroep kleermaker en 65 jaar oud. Het gaat om een huwelijk van Teunis Hijmans, wellicht een goede bekende van Martinus. Enkele jaren later zal zijn zoon Hannes van Anroeije overigens trouwen met de zuster van deze Teunis Hijmans.

Tona Israël (1823 – 1903) uit Vlissingen

Tona Israël is een kleindochter van Catharina Bajens uit Koudekerke. Ze wordt geboren op 17/4/1823 in Colijnsplaat als dochter van Maria Wisse en Jacob Israël. Ze is wellicht vernoemd naar een (over)grootmoeder van vaderskant die ik nog niet heb kunnen vinden omdat die gegevens verloren zijn gegaan. Tona groeit in elk geval op in een groot gezin met drie jongere broers en zusters.

Haar beide ouders zijn boerenarbeiders, wat feitelijk synoniem is met slechte leefomstandigheden en armoede. Wanneer Tona 10 jaar is, sterft haar vader. Ongetwijfeld zal dit de sociale en financiële ellende nog eens vergroot hebben. Haar oudste zuster Maria is dan 16 jaar en zal wellicht voor een paar stuivers uit werken gestuurd worden.

Vermoedelijk moet Tona dan gaan zorgen voor de drie jongste kinderen, zodat haar moeder zoveel mogelijk de kost kan gaan verdienen op het land. Amper 8 jaar later, en één dag na de 18e verjaardag van Tona, sterft ook haar moeder en is ze volledig wees. De kans is groot dat Tona op dat moment al niet meer thuis woont, en al elders aan het werk is als dienstmeid.

Vroeg of laat belandt Tona namelijk in Vlissingen waar ze werkt als dienstbode. Daar leert ze Adrianus Kaag kennen, een schoenmaker die is geboren in Hoorn als zoon van Arie Kaag en Anna Maria Catharina Koevee. Adrianus is 21 jaar ouder dan Tona en weduwnaar. Wanneer Tona 30 is, en Adrianus 51, trouwen ze op het stadhuis van Vlissingen. Dat gebeurt op 23/11/1853.

Elf maanden later, op 29/9/1854, wordt in Vlissingen hun dochter Anna Maria Catharina Kaag geboren, vernoemd naar haar grootmoeder Anna Maria Catharina Koevee.

Amper twee jaar later, op 12/1/1857, sterft Adrianus Kaag op 54-jarige leeftijd in Vlissingen. Tona Israël blijft achter met haar 2-jarige dochter. Ze gaat weer werken als dienstbode en komt Albertus van Sint Maartensdijk tegen, eveneens een schoenmaker. Albertus is 5 jaar jonger dan Tona.

Tona en Albertus trouwen op 17/10/1860 op het stadhuis van Vlissingen. De 32-jarige bruidegom is een zoon van Hendrik van Sintemaartensdijk en Louise van Duijnen. Albertus is vernoemd naar zijn grootvader Albert van Duijnen.

Albertus is naar eigen zeggen geboren op 26/9/1828 in het Noord-Brabantse Meeuwen bij Babyloniënbroek, maar daar heb ik tot nu toe geen bewijs van gevonden. Ik vind wel de huwelijksakte van zijn ouders op 21/3/1828 in Meeuwen en het overlijden van een zuster van hem, Helena, op 25/5/1871 in Sprang-Capelle. Zijn vader sterft 12/4/1860, eveneens in Sprang-Capelle.

Tona en Albertus krijgen drie dochters die allemaal worden geboren in Vlissingen, namelijk:

• 4/4/1861: Louisa, vernoemd naar haar grootmoeder Louisa van Duijnen. Louisa van Sint Maartensdyk schenkt in 1879 het leven aan een zoon Lodewijk Willem, geboren in Den Haag. In 1915, op 54-jarige leeftijd, trouwt ze in Haarlem met Anne Dinhart, een 74-jarige koffiehuishouder (eigenaar van een koffiehuis, dus) uit Rotterdam.
• 18/9/1862: Maria Geertruida, vernoemd naar haar grootmoeder Maria Wisse en haar overgrootmoeder Geertrui Elbers, de vrouw van Albert Duijnen.
• 25/3/1864: Helena Hendrika, vernoemd naar haar grootvader Hendrik van Sinte Maartensdijk. Ze trouwt in 1906 op 42-jarige leeftijd in Amsterdam met de dan 53-jarige kruier Hendrik Jan van Swinderen, een weduwnaar.

Een jaar na de geboorte van Tona’s jongste dochter, sterft haar oudste dochter Anna Maria Catharina Kaag, het enige kind uit haar eerste huwelijk. Het meisje sterft op 20/2/1865 in Venlo en werd 10 jaar oud. Wat het kind precies in Venlo deed is me niet duidelijk. Tot vlak voor haar dood staat ze namelijk geregistreerd bij haar moeder en stiefvader in Vlissingen.

Tona en Albertus houden het voor gezien in Vlissingen en verhuizen naar Amsterdam waar ze op de Brouwersgracht 17 gaan wonen – hun woning staat bij de gemeente geregistreerd met de vermelding “badkamer”. Op  3/12/1879 wordt in Den Haag nog wel hun enige kleinkind Lodewijk Willem van Sintemaartensdijk geboren, die opgroeit in Amsterdam bij zijn grootouders. Lodewijk Willem is het kind van dochter Louise en een onbekende vader – wellicht ene Willem.

Het leven van Tona eindigt niet zo leuk. Ze wordt krankzinnig en verhuist naar het verre Ermelo in Overijssel, waar ze belandt in het dan nog betrekkelijk nieuwe psychiatrische gesticht “Veldwijk”. Daar probeert men een nieuwe methode: krankzinnigen worden alle dagen zodanig aan het werk gehouden dat ze van pure uitputting kalm blijven.

Terwijl Albertus dus in Amsterdam achter blijft, sterft Tona Israel op 21/5/1903 in gesticht “Veldwijk”. Ze werd 80 jaar. In haar overlijdensakte heet ze Antonia Israël en heet haar moeder Catharina Hisse (dit moet Maria Wisse zijn, dochter van Catharina Bajens). In de akte staat Amsterdam als woonplaats vermeld.

Ik weet niet of er een verband bestaat, maar het is wel een feit dat Tona niet de enige krankzinnige is in deze tak van de familie. Een zuster van haar grootmoeder Katharina Bajens, Johanna Bajens van Koudekerke, overleed in Middelburg na jaren van krankzinnigheid. Anderzijds is het ook mogelijk dat beide vrouwen stierven aan de gevolgen van syfillus.

Albertus van Sint Maartensdijk tenslotte, sterft 27/1/1906 in Amsterdam. Hij werd 77.

Maria Hoogerheijde (1877 – 1943) uit Rotterdam

Maria Hoogerheijde is de oudste dochter van Jacob Hoogerheide en Hendrika Westerweel. Ze wordt geboren op 10/4/1877 in het boeren vissersdorp Colijnsplaat op het Zeeuwse eiland Noord-Beveland. Haar ouders zijn allebei landarbeider, evenals al haar grootouders. Maria groeit op in een betrekkelijk groot gezin, omdat al haar broers en zussen blijven leven.

Uit de administratie van de stad Rotterdam blijkt dat Maria in het jaar 1900 “ambtshalve” (ik weet niet exact wat daarmee wordt bedoeld) is gaan wonen in de Zwarte Paardenstraat in Rotterdam. Er staat helaas geen exacte datum bij, maar in het jaar 1900 wonen in het zelfde huis de schoenmaker Martinus van de Grind, zijn vrouw en zijn zuster.

Martinus van de Grind trouwt op 29/8/1900 met de dan 22-jarige Cornelia Bredius. Ruim een maand later wordt op 4/10/1900 hun zoon Cornelis geboren. Opnieuw een maand later zijn zowel de moeder als het kind overleden. Het kan zijn dat Maria in huis is gekomen om te zorgen voor de kleine Cornelis.

Hoe dan ook, begin 1901 raakt Maria zwanger van de tien jaar oudere Martinus van de Grind. Hij is geboren op 27/7/1867 in Rotterdam als zoon van Cornelis van de Grind en Maria Petronella Domee. Op 31/7/1901 gaan ze naar het stadhuis van Rotterdam om te trouwen. De bruid is bij haar huwelijk 24, de bruidegom 34.

Hun kinderen, allemaal geboren in Rotterdam:

• 20/11/1901: Cornelis Jacob, vernoemd naar zijn beide grootvaders. Hij wordt kantoorbediende en trouwt 2/10/1935 in Rotterdam met Cato de Lange uit Amsterdam. Hij sterft in 1984* in Rotterdam.
• 24/12/1902: Jakob Hendrikus, vernoemd naar zijn beide grootouders van moederskant. Hij trouwt 30/11/1927 in Rotterdam met Wilhelmina Willemijntje de Bruin en sterft in 1983*.
• 27/12/1903: Martinus, hij trouwt op 30/11/1938 in Rotterdam.
• 7/6/1905: Hendrikus, vernoemd naar zijn grootmoeder Hendrika Westerweel. Hij wordt 2 jaar oud en sterft op 2/8/1907.
• 14/11/1906: Johannes, overleden mei 1971*
• 24/9/1910: Hendrikus, vernoemd naar zijn grootmoeder Hendrika Westerweel. Hij overlijdt in 1974*
• 4/4/1913: Petrus, vernoemd naar zijn grootmoeder Maria Petronella Domee.

Maria sterft op 17/3/1943 in Rotterdam, midden in de oorlog. Ze werd 65 jaar. Twee weken later, op 10/4/1943, sterft ook haar man Martinus van de Grind. Hij werd 75 jaar. Mogelijk overlijden ze beiden aan de gevolgen van de oorlog. Rond deze periode wordt Rotterdam en omgeving namelijk hevig gebombardeerd, ook door de Britten en de Amerikanen. Daarnaast is er een tekort aan eerste levensbehoeften, waaronder voedsel en medicijnen.

* De gegevens met een sterretje komen uit een stamboom van de familie Westerweel.

Jacob Hoogerheide (1847 – 1930) uit Colijnsplaat

Jacob Hoogerheide is de oudste zoon van Maria Israël en Marinus Hoogerheide. Hij wordt geboren in Colijnsplaat op 10/8/1847 en is vernoemd naar zijn jong gestorven grootvader Jacob Israël. Jacob komt uit een geslacht van boerenarbeiders, wat in die periode en in die omgeving ongeveer synoniem is met bittere armoede.

Jacob groeit op in het vissersdorp Colijnsplaat aan de Oosterschelde met zijn beide ouders, een jongere zus en twee jongere broers. Ook voor Jacob zijn er weinig andere mogelijkheden dan een leven als arbeider. Hij gaat werken als boereknecht en wanneer hij 29 is, trouwt hij met een meisje uit het dorp.

Zijn 22-jarige bruid heet Hendrika Westerweel. Ze is geboren op 27/10/1853 in Colijnsplaat en werkt als dienstmeid. Hendrika is een dochter van Iman Westerweel en Elizabeth Prinse. Hun huwelijk vindt plaats op 16/11/1876 op het gemeentehuis van Colijnsplaat. De bruid komt eveneens uit een familie van landarbeiders.

Hendrika Westerweel wordt bij de geboorte van drie van haar kinderen officieel geregistreerd als Catharina Westerweel. Die fout blijft zich herhalen wanneer deze kinderen trouwen (en sterven), want de gegevens in de huwelijksakte zijn gebaseerd op de originele geboorte akte. Maar het gaat dus wel degelijk om Hendrika. Haar ouders, Iman Westerweel en Elizabeth Prinse, hebben nooit een dochter Catharina gekregen. Hendrika is vernoemd naar haar grootmoeder Hendrika Kempe.

Jacob en Hendrika laten op Colijnsplaat de volgende kinderen dopen:

• 10/4/1877: Maria, vernoemd naar haar grootmoeder Maria Israël. Ze trouwt 31/7/1901 in Rotterdam met Martinus van de Grind en sterft op 65-jarige leeftijd op 17/3/1943 in Rotterdam (6 dagen eerder dan haar broer Marinus die in Amsterdam overlijdt).
• 13/9/1878: Elizabeth, vernoemd naar haar grootmoeder Elizabeth Prinse. Elizabeth gaat werken als dienstbode. Ze blijft vermoedelijk haar hele leven ongehuwd. Ze woont en werkt onder andere in Ellewoutsdijk, Arnemuiden en Middelburg.
• 29/1/1880: Tannetje, mogelijk vernoemd naar haar overgrootmoeder Tannetje Heijstek. Ze trouwt 3/11/1910 in Wolphaartsdijk met Pieter Zuurveld.
• 19/12/1881: Dina. Ze trouwt met Adriaan de Korne en sterft 23/9/1963 in Amsterdam op 81-jarige leeftijd*.
• 11/11/1883: Marinus, vernoemd naar zijn grootvader Marinus Hoogerheide. Ik heb ooit van hem een overlijdensdatum van 23/3/1945 in Amsterdam gevonden; hij zou dan  61 jaar zijn geworden. Maar ik kan die gegevens niet meer terugvinden. Ik heb van hem ook geen huwelijk gevonden.
• 26/9/1886: Anna. Ze trouwt 7/5/1908 in Colijnsplaat met Willem Adriaan de Smit en krijgt één zoon Gerard Jacob de Smid, geboren 4/4/1909 in Wissenkerke.
• 3/12/1888: Cornelia, mogelijk vernoemd naar haar overgrootvader Cornelis Prinse of naar haar overgrootvader Cornelis Hoogerheide. Ze trouwt met Johannes Vermeulen op 7/9/1932 in Schiedam en wordt 78 jaar. Ze sterft 27/11/1968 in Schiedam*.
• 2/2/1891: Iman, vernoemd naar zijn grootvader Iman Westerweel. Hij trouwt op 7/5/1924 in Colijnsplaat met Tannetje Hoogerheide en sterft op 10/2/1963 in Kortgene; hij werd 72 jaar.
• 1/9/1894: Adriana. Zij wordt melkverkoopster en sterft op 17/9/1980 in Middelburg op 86-jarige leeftijd*.

Jacob Hoogerheide sterft op 23/1/1930 in Colijnsplaat. Hij werd 82 jaar. Een jaar later sterft zijn weduwe Hendrika Westerweel op 15/3/1931, eveneens in Colijnsplaat. Ze werd 77 jaar.

* De gegevens met een sterretje komen uit de stamboom van de familie Westerweel.

Maria Israël (1817 – 1885) uit Colijnsplaat

Maria Israël is de oudste dochter van Maria Wisse en Jacob Israël. Ze wordt geboren op 21/10/1817 in Colijnsplaat. Toevallig werd precies 100 jaar eerder op dat zelfde Colijnsplaat het oudste kind gedoopt van Martinus Baijens, de stamvader van de Zeeuwse tak. Maria Israël is  100 jaar later ook nog eens de oudste achter-achterkleindochter van deze Martinus Baijens.

Maria Israël groeit vermoedelijk op in armoede. Haar ouders zijn boerenarbeiders, en dat betekent hard werken en weinig brood op de plank. Daar bovenop komt dan ook nog eens de vroege dood van haar vader, die sterft wanneer Maria 16 jaar is. Ik ga er van uit dat Maria vanaf dan mede-kostwinner voor het achterblijvende gezin wordt. Voor zover ze al niet aan het werken was.

Maria wordt dienstmeid en als ze 25 jaar is, op 9/2/1843, wordt in Colijnsplaat haar zoon Pieter geboren. De vader wordt niet genoemd. Vijf dagen later, op 14/2, is de baby al overleden.

Twee jaar later, op 8/3/1845, staat Maria opnieuw op het gemeentehuis, maar nu als 27-jarige bruid. Haar bruidegom is Marinus Hogerheide, een 34-jarige arbeider en een zoon van Cornelis Hogerheide en Tannetje Heijstek. Bruid en bruidegom kennen elkaar waarschijnlijk al heel hun leven want ze komen allebei van Colijnsplaat.

Hun kinderen, geboren te Colijnsplaat:

• 18/3/1846: Tannetje, vernoemd naar haar grootmoeder Tannetje Heijstek. De baby wordt een half jaar oud en sterft op 15/9/1846.
• 10/8/1847: Jacob, vernoemd naar zijn grootvader Jacob Israël. Hij trouwt met Hendrika Westerweel en sterft op 82-jarige leeftijd in Colijnsplaat.
• 21/6/1849: Tannetje, vernoemd naar haar grootmoeder Tannetje Heijstek. Ze trouwt met Abraham Hollestelle en sterft op 79-jarige leeftijd in Colijnsplaat.
• 26/3/1852: Cornelis, vernoemd naar zijn grootvader Cornelis Hoogerheide. Hij wordt veldarbeider, trouwt met Adriana Noordhoek en sterft op 58-jarige leeftijd in Colijnsplaat.
• 7/6/1854: Jacobus, vernoemd naar zijn grootvader Jacob Israël. Jacobus wordt een half jaar oud en sterft 18/12/1854.
• 10/7/1855: Adriaan, vernoemd naar zijn overgrootvader Adriaan Hoogerheide. De baby sterft na 11 dagen.
• 10/9/1856: Adriaan, vernoemd naar zijn overgrootvader Adriaan Hoogerheide. Hij wordt vrachtrijder, trouwt 22/5/1866 op Kruiningen met de tien jaar jongere Cornelia Hamelink en sterft op 56-jarige leeftijd in Colijnsplaat (20/9/1912). Voor zover ik weet hebben Adriaan en Cornelia geen kinderen gekregen.
• 10/10/1859: Maria, vernoemd naar haar grootmoeder Maria Wisse. Ze trouwt op latere leeftijd met Iman van der Maas en sterft in Oosterland op 7/4/1938, ze werd 78 jaar.

Maria Israël wordt 68 jaar. Ze sterft op 5/11/1885 in Colijnsplaat en is dan nog altijd aan het werk als boerenarbeidster.

Haar man, Marinus Hoogerheide, sterft vijf jaar later op 6/2/1890, eveneens in Colijnsplaat. Hij werd 79 jaar.

Martinus Wisse (1791 – 1830) uit Wissenkerke.

Martinus Wisse wordt geboren in Oost-Souburg op 7/8/1791 als jongste zoon van Floris Wisse en Catharina Baijens. Hij is vernoemd naar zijn overgrootvader Martinus Baijens uit Colijnsplaat en ook Martinis Wisse zal later weer op het Zeeuwse eiland Noord-Beveland gaan wonen. Martinis groeit op in Oost-Souburg op het Zeeuwse eiland Walcheren, waar zijn vader kleermaker is.

Als hij 9 jaar is, sterft zijn moeder Catharina Bajens. Anderhalf jaar later krijgt hij een stiefmoeder. Nog eens 8 jaar later sterft ook zijn vader. Martinus is dan 17 en in Vlissingen aan het werk als huisknecht.

Kort daarop wordt hij opgeroepen om te worden gekeurd voor militaire dienstplicht in het leger van Napoleon. Het opvallende daarbij is dat hij als geboortedatum 3/5/1790 opgeeft – de datum waarom zijn jongere broertje met dezelfde naam werd geboren. Dit kindje is hoogstwaarschijnlijk niet ouder geworden dan hooguit 12 maanden.

Het is niet toevallig dat Martinis wordt opgeroepen voor het leger. Geen enkele ouder wilde zijn kind opofferen voor het leger van de Franse bezetter. Maar weeskinderen zoals Martinis en zijn neef Pieter Baijens hadden niemand meer die om ze zou treuren wanneer ze ver van huis zouden sneuvelen. Vandaar dat de Franse bezetter bij voorkeur weesjongens naar het front stuurde.

Helaas is niet bekend of Martinis daadwerkelijk in dienst is geweest, of dat hij werd afgekeurd. Feit is dat hij het heeft overleefd.

Hij wordt verliefd op Maria de Ridder, een dochter van Hendrik de Ridder en Sentina Vader, geboren in Kats. Martinis en Maria trouwen op 25/3/1818 op het gemeentehuis van Kats, ze zijn dan allebei 27 jaar. Een jaar later, op 10/1/1819, wordt daar hun oudste zoon Hendrik geboren, vernoemd naar zijn grootvader Hendrik de Ridder. De baby sterft enkele maanden later op 23/4/1819 in Kats.

Martinis en Maria verhuizen naar het naburige Wissenkerke. Daar worden de volgende kinderen geboren:

• 7/10/1820: Catharina, vernoemd naar haar grootmoeder Catharina Bajens. Catharina sterft 1 maand later op 3/11/1820.
• 23/10/1821: Sentina, vernoemd naar haar grootmoeder Santina Vader. Ze trouwt met Maarten Meeusen en sterft op 2/9/1864 in Middelburg. Ze wordt net geen 43 jaar.
• 28/8/1823: Jacobus, vernoemd naar zijn overgrootvader Jacobus Wisse. Hij trouwt met Maria van der Heide en sterft op 65-jarige leeftijd op 13/6/1889.
• 16/8/1826: Hendrik, vernoemd naar zijn grootvader Hendrik de Ridder. Hij sterft als kind op 6/4/1829 in Wissenkerke.
• 23/2/1830: Catharina, vernoemd naar haar grootmoeder Catharina Bajens. Ze trouwt met Theodore Dronkers en sterft op 60-jarige leeftijd op 8/4/1890 in Goes.

Twee maanden na de geboorte van zijn jongste dochter, op 10/4/1830 sterft Martinus Wisse op 39-jarige leeftijd in Wissenkerke. Zijn oudste dochter is op dat moment 8 jaar oud, zijn jongste dochter 2 maanden. Zoon Jacobus is dan 6 jaar. Wellicht zorgt de oudste dochter vanaf dan voor de baby, zodat haar moeder kan gaan werken.

Zijn weduwe Maria de Ridder wordt dubbel zo oud als haar man. Ze sterft op 78-jarige leeftijd op 8/4/1869 in Wissenkerke, bijna exact 39 jaar na de dood van haar man.

Maria Wisse (1787 – 1841) van Colijnsplaat.

Maria Wisse is de oudste dochter van Catharina Bajens en Floris Wisse. Ze wordt geboren 24/3/1787 op Oost-Souburg op het eiland Walcheren en vernoemd naar haar grootmoeder Maria Marijnessen. Haar vader is kleermaker op Oost-Souburg. Maria krijgt in totaal zeven broers en zussen, maar uiteindelijk zullen alleen zijzelf en haar broer Martinus overleven.

Als ze 15 jaar oud is, sterft haar moeder. Wellicht neemt Maria dan in haar eentje de verzorgende taken op zich, totdat haar vader anderhalf jaar later in Middelburg hertrouwt met een weduwe uit Zeeuws-Vlaanderen.

Maria wordt boeredienstmeid en verruilt het eiland Walcheren voor het eiland Noord-Beveland, waar haar grootvader Jan Bajens is geboren. Daar leert ze op latere leeftijd de boereknecht Jacob Israël kennen, een zoon van Gerard Jacobse Israël en Maria Verloorekost en geboren op Wissenkerke.

De familiegeschiedenis van Jacob Israël is niet helemaal helder. Zijn ouders trouwen op 24/10/1794 in Wissenkerke en wellicht sterft zijn moeder Maria Verlorekost wanneer Jacob een kind of zelfs een baby is. Later, wanneer Jacob ongeveer 15 jaar oud is, verdwijnt zijn vader met onbekende bestemming, wat voor grote problemen zorgt wanneer Jacob wil trouwen. Want hij heeft geen idee waar zijn vader zich bevindt en of hij zelfs nog leeft, terwijl zijn vader officieel toestemming voor het huwelijk zou moeten geven.

Hoe dan ook, Maria Wisse is zwanger en op 10/7/1816 trekken Maria en Jacob naar het gemeentehuis van  Colijnsplaat voor de officiële huwelijksvoltrekking. Jacob is dan 21; Maria 29. Zowel de bruid als de bruidegom zijn analfabeet. Desondanks wordt het een zeer vruchtbaar huwelijk. Hun kinderen, geboren te Colijnsplaat:

• 9/11/1816: Gerard, vernoemd naar zijn verdwenen grootvader Gerard Israël. Hij wordt 1 maand oud en sterft 8/12/1816.
• 21/10/1817: Maria, vernoemd naar haar grootmoeder Maria Verlorekost. Ze trouwt 8/3/1845 in Colijnsplaat met Marinus Hogerheide. Ze sterft 5/11/1885 in Colijnsplaat.
• 5/12/1818: Katharina, vernoemd naar haar grootmoeder Catharina Bajens, die destijds ook werd gedoopt als zijnde Katharina. Het kind sterft op 4-jarige leeftijd op 25/10/1823.
• 29/2/1820: Tona, vernoemd naar een overgrootmoeder van vaderskant. Ze sterft als baby na 9 maanden (4/12/1820).
• 15/9/1821: Gerard, vernoemd naar zijn grootvader Gerard Israël. Hij sterft 14/2/1822 als baby van 4 maanden.
• 17/4/1823: Tona, vernoemd naar een overgrootmoeder van vaderskant. Ze trouwt 23/11/1853 in Vlissingen met Adrianus Kaag en op 17/10/1860 met Albert van Sinte Maartensdijk. Beide echtgenoten zijn schoenmaker.
• 16/9/1825: Catharina, vernoemd naar haar grootmoeder Catharina Bajens. Ze trouwt 3/4/1850 met Johannis Bouterse, op 1/7/1857 met Johannis Rademaker en op 14/2/1872  met Marcus Marcusse.
• 17/10/1827: Geertruid. Ze trouwt 20/11/1856 in Wissenkerke met Dignus van Stelle, de plaatselijke bakker.
• 1/2/1829: Jacobus. Feitelijk had hij vernoemd moeten worden naar zijn grootvader Floris Wisse, maar zowel Maria als haar broer Marinus kiezen er voor om hun vader dood te zwijgen en een generatie over te slaan. Zodoende is Jacobus vernoemd naar zijn overgrootvader Jacobus Wisse. Hij trouwt 22/5/1863 in Zuid-Beijerland met Aaltje van Zorgen, 9/10/1874 in Zuid-Beijerland met Nelia Veldhoen en 24/4/1884 in Nieuw-Beijerland met Dirkje van Bezij. Hij sterft zondag 4/5/1902 in Zuid-Beijerland.
• 27/3/1831: Geerard, vernoemd naar zijn grootvader Gerard Israël. Hij sterft op 7/8/1831 als baby van 4 maanden.

Op 4/12/1833 sterft op 38-jarige leeftijd de vader en belangrijkste kostwinner van het gezin, Jacob Israël. Hij laat een vrouw en 5 (jonge) kinderen na. De oudste dochter Maria is dan 16 jaar en wordt vermoedelijk uit werken gestuurd. Wellicht nemen de 10-jarige Tona en de 8-jarige Catharina dan de zorg op zich voor de twee allerkleinsten, zodat hun moeder de kost kan gaan verdienen.

Het leven van Maria Wisse eindigt op 18/4/1841 in Colijnsplaat. Ze is dan 55 jaar. Maria heeft tot haar dood gewerkt als boerenarbeidster. Haar jongste zoon Jacobus is bij haar overlijden 12, haar jongste dochter Geertruid is 13. Wellicht worden ze na de dood van hun moeder tijdelijk onder de hoede van hun oudere zusters genomen.