Janis / Johannes Janse Vaer wordt gedoopt op 14/10/1657 te Aardenburg als zoon van Jan Marinusse Vaer en Elisabeth Robbrechtse Aerts. Zijn ouders komen allebei uit ’s Heer Abtskerke en kort na zijn geboorte keert de familie weer terug naar hun geboortedorp.
Het lijkt er sterk op dat Janis het enige overlevende kind is. En omdat zijn ouders na 1666 nergens meer vermeldt staan in geschreven bronnen, vermoed ik dat hij in zijn tienerjaren wees is geworden. Ik denk dat hij vervolgens opgroeit op ’s Heer Abtskerke in het gezin van zijn oom en tante Maria en Jan van Schagen. Zij hebben ten minste twee zonen: zijn neven Huijbrecht en Pieter.
Janis Janse Vaer trouwt met Pieternella Joos. Ze wordt gedoopt op 15 maart 1662 te Hoedekenskerke als oudste dochter van Joost Hendrickse en van Geertje Ariaens. Haar ouders verhuizen later naar Kwadendamme.
In het trouwboek van ’s Heer Abtskerke lezen we het volgende: Johannis Janse, jonkman van Aerdenborge, woonacht. tot Cloet[inge] & Petronella Joos, jongedochter van Hoedekenskerke & woonacht. alhier. Ze zijn op 11 april 1682 in ondertrouw gegaan.
Tussen de zogenoemde ondertrouw – de openbare aankondiging van het voorgenomen huwelijk – en het wettelijk huwelijk, moet altijd een periode zitten van 3 weken waarin iedereen die dat nodig vindt, bezwaar kan maken tegen het voorgenomen huwelijk. En in dit geval gebeurt dat ook…
In het kerkboek van ’s Heer Abtskerke staat een verslag van de consistorie van 20 april 1682. In moderne woorden komt het hier op neer: Neelken Pieters komt de consistorie binnengelopen. Ze heeft een kind gekregen van Janis Janse Waer en ze wil zo zachtjesaan wel eens weten of hij van plan is om het kind te gaan onderhouden vanaf het tweede levensjaar (wanneer het van de borst komt en moet gaan eten).
De kerkeraad lijkt een beetje overdonderd en besluit ook Janis Janse Vaer te ondervragen over de kwestie. Janis ontkent alles. Het einde van het verhaal is dat Neelken Pieters wordt berispt door de kerkeraad. Ze krijgt te horen dat ze eerst maar eens bij zichzelf te rade moet gaan hoe het komt dat ze zich nu al voor een tweede maal heeft overgegeven aan hoerdery en dat het niet netjes is om iemand te bekladden met ongefundeerde beschuldigingen. Het huwelijk kan gewoon doorgaan.
Op 6/3/1683 wordt te ’s Heer Abtskerke dochter Elisabeth Vaer gedoopt. Doopgetuigen zijn Hendrick Joosen [oom van de baby; een broer van Pieternella Joos] en Marij van Schagen [dit is feitelijk Marie Robbrechtse Aerts, oudtante van de baby].
Een jaar later, op 26 maart 1684, wordt Petronella Joos tijdens de consistorie over eenige stucken van de religie geexamineert. Haar vader is namelijk in het Nederduits Hervormde doopboek van Hoedekenskerke omschreven als een homo pontificus; een pauselijke man oftewel een Rooms-Katholiek. En dus moet zijn dochter ook maar eens bewijzen waar haar hart ligt.
Dat valt mee. De kerkeraad is onder de indruk van haar kennis en kan niet anders dan besluiten haar aan te nemen als lidmaat van de Nederduits Hervormde kerkgemeenschap van ’s Heer Abtskerke en Sinoutskerke.
Vervolgens circuleren er quaet geruchte tot laste van Jan Vaer en Huibrecht van Schagen. Een deel van de beschuldigingen is afkomstig van Petronella Joos, die tijdens de consistorie van 30 december 1684 haar beklag komt doen over haar man. Helaas zijn er geen details over de klachten bewaard gebleven in het kerkboek.
Leden van de kerkgemeenschap gaan vervolgens op huisbezoek bij Jan Vaer, maar hij is onvindbaar. Ze blijven meerdere vruchteloze huisbezoeken afleggen en wanneer ze hem dan eindelijk thuis treffen, verklaart hij dat hij niets misdaan heeft en dat zijn vrouw heeft gelogen. Zijn ondervragers zijn onder de indruk van zijn leedwesen en besluiten zijn vrouw een berisping te gaan geven.
Maar wanneer ze vervolgens op 6 oktober 1685 op huisbezoek gaan om die berisping uit te delen, blijkt Petronella Joos nergens te bekennen. Pas op 29/12/1685 lukt het om haar in de consistorie te berispen voor haar onbehoorlijck uytvallen ende quade woorden.
Op 2/3/1692 wordt te ’s Heer Abtskerke zoon Jan Janse Vaer gedoopt. Hij trouwt met Janneken Daniëls Goeman, een zuster van Joos Daniëls Goeman. Uit een akte van 25/2/1730 van de Weeskamer van Oudelande blijkt dat Janneken Daniëls is overleden en dat er op dat moment nog twee kinderen in leven zijn: Janis en Daniël Vaar, vernoemd naar hun beide grootvaders.
Vijf jaar eerder, in april 1687, wordt Johan Vaer voorgedragen als lid van de kerkraad van ’s Heer Abtskerke, maar hij wordt niet verkozen. Vervolgens – ook in 1687 – laat Johannes Vaar zich inschrijven als lidmaat van de NH kerk van Baarland. Hij komt van elders maar dat ”elders” staat niet aangegeven.
Op 17 oktober 1693 worden Johannes Janse Vaer en zijn huysvrouw Pieternella Joos aangenomen als lidmaat te Nisse.
Verder hoort er ook nog een dochter Geertje Jans Vaer bij dit gezin, maar van haar kan ik geen doopaantekening vinden. Mogelijk is ze rond 1690 gedoopt te Nisse maar dit doopboek is helaas verloren gegaan. In elk geval wordt ze vernoemd naar haar grootmoeder Geertje Adriaens.
Geertje Jans Vaer trouwt met Jakobus Jorisz en ze laten tussen 1711 en 1716 drie kinderen dopen op Hoedekenskerke: Janis, Joris en Pieter.
Op het einde van zijn leven wordt Janis Janse Vaer aangesteld als voogd van de kinderen van zijn overleden neef Pieter van Schagen. Uit een akte van de weeskamer van ’s Heer Abtskerke van 14/10/1715 blijkt vervolgens dat Joannis Vaar overleden is; er moet een vervangende voogd worden aangesteld voor de weeskinderen van Pieter van Schagen.
Het verwarrende is dat ”een” Johannes Vaar ruim een jaar later, in januari 1717, vervolgens samen met Elizabeth Vaar doopgetuige is op Oudelande bij de doop van Johannes Vaar, zoon van Jan Vaar en van Jannetjen Goemans.
Bij de doop van het volgende kindje van Jan Vaar en Jannetje Goemans op 27/2/1718 te Oudelande, bij zoontje Daniël Janse Vaar, is grootmoeder Pieternelle Joos de doopgetuige. Daarna kan ik ook van Pieternella Joos geen levensteken meer vinden.
Voorouders en verre familieleden 