Auteursarchief: YOU

WELHOUCK

Hieronder staan gegevens uit de overlopers van Sinoutskerke voor wat betreft de eigenaren en baanders (pachters) uit de ”Welhoek”. Het begint onder de bijgevoegde kaart waarin de locatie wordt aangegeven te opzichte van omringende hoeken en parochies.
Ik heb alles gegroepeerd per perceel. Je ziet dus per perceel de eigenaar en de pachter over een periode van vele tientallen jaren.
Ook zijn soms in cursief gegevens toegevoegd uit andere bronnen. Wat hieronder staat is nog niet compleet, het is een eerste begin.

Veel gebruikte termen en afkortingen zijn:

  • G = gemet = oppervlaktemaat
  • R = roeden = oppervlaktemaat
  • Vroone = grond die is vrijgesteld van grondbelasting.

    Overlopers werden elke 7 jaar opgesteld door een landmeter met als doel om te kunnen uitrekenen hoeveel waterschapsbelasting er betaald moest worden door de eigenaren en gebruikers. De jaartallen achter de gegevens verwijzen naar de betreffende overloper.

    De volgende overlopers van Sinoutskerke ontbreken helaas: alles voor 1596, die van 1610, 1645 en 1660. Desondanks blijft er hopelijk genoeg over om nieuwe voorouders in te kunnen ontdekken, aangezien de doop- en trouwboeken pas beginnen in 1666.


WELHOUCK ende begint van westen inne (1596 + 1603 + 1617 + 1624+ 1631 + 1638 + 1652 + 1659 + 1667)

  1. Geert Pierssen ter Nisse 5G 160R baant zelve (1596 + 1603)
    Mr David Ternissius 5G 160R baant Cornelis Jacobss Ingels? (1617)
    Mr David Ternissius Dijkgraaf 5G 160R baant zelve (1624 + 1631)
    De heer Dijckgrave Mr. Davidt van der Nisse 5G 160R baant Cornelis Diericxs (1638)
    De heer Davidt van Nisse 5G 160R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    De heer vander Nisse heer van Cruijninge 5G 160R baant selve (1659)
    Den heer vander Nisse heer van Cruijninge 5G 160R baant Pieter Aernoutss (1667)
  2. De Pastorie ter Nisse zuijt aen 591R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    De Pastorie ter Nisse zuijt aen 591R baant Jacob Andriesse ter Nisse (1603)
    De Pastorie ter Nisse zuijt aen 591R baant Cornelis Anthoniss Schipper (1617 + 1624 + 1631 + 1638 + 1652)
    De Pastorie ter Nisse zuijt aen 591R baant Anthonij Schipper (1659)
    Den heer vander Nisse heer van Cruijninge zuijt aen 1G 291R baant Antonis Schipper (1667)
  3. Spiritus Sanctus in Goes noort aen 595R baant Willem Adriaenss Goeree (1596)
    Spiritus Sanctus in Goes noort aen 595R baant Laurus Corn. ter Nisse (1603 + 1617)
    Spiritus Sanctus in Goes noort aen 595R (er wordt geen baander genoemd) (1624 + 1631)
    Spiritus Sanctus in Goes noort aen 595R baant Cornelis Diericxss (1638 + 1652 + 1659)
    Arme Goes noort aen 595R baant Dirck Corneliss (1667)
  4. De Pastorie ter Nisse zuijt aen 460R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    De Pastorie ter Nisse zuijt aen 460R baant Jacob Andriess (1603)
    De Pastorie ter Nisse zuijt aen 460R baant Cornelis Anthoniss Schipper (1617 + 1624)
    De Pastorie ter Nisse zuijt aen 460R baant (er wordt geen baander genoemd (1631)
    De Pastorie ter Nisse zuijt aen 460R baant Cornelis Anthoniss Schipper (1638 + 1652)
    De Pastorie ter Nisse zuijt aen 460R baant Anthonij Schipper (1659)
    Den heer Gerardt vander Nisse zuijt aen 1G 160R baant Antonis Schipper (1667)
  5. Lijnken Jan Fortss met haer kinderen zuijt aen 2G 296R baant zelve (1596)
    Lijnken Jan Fortss met haer kinderen zuijt aen 2G 296R baant Laurus Corneliss (1603)
    David en Willem Jansen Schoudee zuijt aen 2G 296R baant Crijn Mathijs (1617)
    Janneken Jan Schoudee zuijt aen 2G 296R baant Willem Janss (1624)
    Jan Crijnss ter Nisse zuijt aen 2G 296R baant zelve (1631)
    Mr Geeraert van der Nisse zuijt aen 2G 296R baant zelve (1638)
    Den heer Burgmeester Geeraet van Nisse zuijt aen 2G 296R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    De heer vander Nisse heer van Cruijninge zuijt aen 2G 296R baant selve (1659)
    Den heer Gerardt vander Nisse zuijt aen 2G 296R baant selve (1667)
  6. Lijnken Jan Fortss met haer kinderen met Jan Pierss daerinne 400R gaende lant oost aen tsamen 2G 230R baant zelve ende Ysaac (?) Corneliss ter Nisse 400R (1596)
    Lijnken Jan Fortss met haer kinderen met Jan Pierss gaen lant oost aen tsamen 2G 230R baant Markus win lant 400 R en Krijn Mathisse ….. (onduidelijk) (1603)
    David en Willem Jansen Schoudee met de Armen van Nisse daer inne 2G 230R baant Pieter Gillis? Vervlusen? (1617).
    Janneken Jan Schoudee met de Armen van Nisse daer inne 2G 230R baant Mr. David [Ternissius] [het deel van de Armen van Nisse] baant Willem Schoudee (1624)
    Den armen ter Nisse en d’Heer Mr. Davidt ter Nisse oost aen 2G 230R baant d’Heer Vernissius (1631)
    Den Armen ter Nisse oost aen 400R en de heer Dijckgraeff mr. Davidt vander Nisse 2G 230R baant de Heer mr. Davidt vander Nisse (1638)
    Spiritus Sanctus ter Nisse oost aen 400R en Den heer Davidt van Nisse oost aen 2G 230R baant Den heer Davidt voornoemd Nisse (1652)
    Spiritus Sanctus ter Nisse oost aen 1G 100R en den heer van Cruijningen oost aen 1G 130R tsamen 2G 230R baant de heer vander Nisse heer van Cruijninge (1659)
    Arme ter Nisse oost aen 1G 100R en den heer van Cruijningen oost aen 1G 130R tsamen 2G 230R baant den heer Gerardt vander Nisse (1667)
  7. Jan Pierss Camers weese noort aen 2G 289R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    Pieter Jans Camer noort aen 2G 289R baant Laurus Corneliss ter Nisse (1603)
    Willem Danckertssen noort aen 2G 289R (er wordt geen baander genoemd (1617 + 1624)
    Willem Danckerss erfgenamen noort aen 2G 289R baant Jan Crijnss ter Nisse (1631)
    Jan Danckerts weesen noort aen 2G 289R baant zelve (1638)
    Jan Danckerts weesen noort aen 2G 289R baant Danckert Westhouck (1652)
    Jan Danckertsens 3 joncxte kinderen oost aen 2G 289R baant Danckaert Westhouck (1659)
    Danckert Westhouck hier in 2/3 ende juffrouw Maria Westhouck 1/3 tsamen oost aen 3G 272R baant Danckert Westhouck (1667) [perceel 7 + 8 zijn samen genomen]
  8. Jan Pierss Camers weese noort aen 283R baant Anthuenis Corneliss Hollander (1596)
    Pieter Jans Camer noort aen 283R baant Laurus Corneliss ter Nisse (1603)
    Willem Danckertssen noort aen 283R (er wordt geen baander genoemd (1617 + 1624)
    Willem Danckerss erfgenamen noort aen 293R baant Jan Crijnss ter Nisse (1631)
    Jan Danckertss weesen noort aen 293R baant zelve (1638)
    Jan Danckerts weesen noort aen 293R baant Danckert Westhouck (1652)
    Jan Danckertsens 3 joncxte kinderen noort aen 293R baant Danckaert Westhouck (1659)
    Danckert Westhouck hier in 2/3 ende juffrouw Maria Westhouck 1/3 tsamen oost aen 3G 272R baant Danckert Westhouck (1667) [perceel 7 + 8 zijn samen genomen]
  9. Ecclesia ter Nisse oost aen 2G 204R baant Geert Jacopss ter Nisse (1596)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 2G 204R (er wordt geen baander genoemd) (1603)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 2G 204R baant Cornelis Jacobss Ingels? (1617)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 2G 204R baant Arnout Janss (1624)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 2G 204R (er wordt geen baander genoemd) (1631)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 2G 204R baant Cornelis Diericxs (1638 + 1652)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 2G 204R baant Danckaert Westhouck (1659)
    Kercke ter Nisse oost aen 2G 204R baant Dirck Corneliss (1667)
  10. Pieter Niclass Ovesant oost aen 534R baant Geert Jacopss ter Nisse (1596)
    Pieter Niclass Ovesant oost aen 534R (er wordt geen baander genoemd) (1603)
    Pieter Niclaess Ovesant kinders oost aen 534R (er wordt geen baander genoemd) (1617 + 1624)
    Jan Pieterss Hoochuijs oost aen 534R baant zelve (1631)
    Pieter Lenerss oost aen 534R baant zelve (1638)
    Pieter Lijenerss oost aen 534R baant Joos Mercus (1652)
    Copmijnken Jooris 1G 234R baant selve (1659)
    Huijbregt Jacobss ravens weduwe oost aen 1G 234R baant selve (1667)
  11. Pieter Marinissen oost aen 2G 124R baant Geert Jacopss ter Nisse (1596)
    Antheunis Marinuss oost aen 2G 124R baant Ae.. (Aentheunis?) (een deel) en de reste Cornelis Meuss (1603)
    Pieter Marinissen oost aen 2G 124R (er wordt geen baander genoemd) (1617 + 1624)
    Jan Pieterss Hoochuijs oost aen 2G 124R baant zelve (1631)
    Pieter Lenerss oost aen 2G 124R baant zelve (1638)
    Pieter Lijenerss oost aen 2G 124R baant Joos Mercus (1652)
    Copmijnken Jooris oost aen 1G 144R baant selve (1659)
    Huijbregt Jacobss ravens weduwe oost aen 1G 144R baant selve (1667)
  12. (In de overloper van 1596 + 1603 zijn de percelen 11 + 12 samengevoegd. Voor gegevens uit deze jaren zie perceel 11 hierboven)
    Cornelis Bartelmeuss oost aen 280R baant selve (1617)
    Cornelis Bartelmeuss weesen en erfgenamen oost aen 280R (er wordt geen baander genoemd) (1624)
    Cornelis Hoochesteeger oost aen 280R baant zelve (1631 + 1638 + 1652)
    Jan Hoogesteeger oost aen 280R baant Cornelis Hoogesteeger (1659)
    Antonij Jansen Luijcx oost aen 280R baant Jan Hoogesteger (1667)
  13. Ecclesia in Nisse oost aen 1G 59R baant Geert Jacopss ter Nisse (1596)
    Ecclesia in Nisse oost aen 1G 59R baant Cornelis Meuss (1603)
    Ecclesia in Nisse oost aen 1G 59R baant Cornelis Bartelmeuss (1617)
    Ecclesia in Nisse oost aen 1G 59R (er wordt geen baander genoemd) (1624)
    Ecclesia in Nisse oost aen 1G 59R baant Cornelis Hoochesteeger (1631 + 1638 + 1652 + 1659)
    Kercke ter Nisse oost aen 1G 59R baant Jan Hoogesteger (1667)
  14. Leunken Lenaerts met Cornelis Meuss ter Nisse daerinne 466R tsamen oo aen 4G 150R baant Cornelis Adriaenss ter Nisse (1596)
    Heijndric Diricxss met Cornelis Meuss ter Nisse tsamen oost aen 4G 150R baant Cornelis Aertss en Cornelis Meuss de reste (1603)
    Heijn Diricxss wese en kinderen met Cornelis Bartelmeuss daerinne 466R tsamen oost aen 4G 150R baant Cornelis Bartelmeuss zelve (1617)
    Heijn Diricxss wese en kinderen met Cornelis Bartelmeuss wese en erfgenamen daerinne 466R tsamen oost aen 4G 150R (er wordt geen baander genoemd) (1624)
    Heijn Diricxss wese en kinderen met Jan Danckerss ter Nisse daerinne 466R tsamen oost aen 4G 150R baant Cornelis Hoochesteeger en Jan Danckerss deel (1631)
    Jonckheer Dieric van de Werve en Jan Danckertss erfgenamen hier inne 466R tsamen oost aen 4G 150R baant Jan dedecker ; vande werve 2G de rest baant zelve (1638)
    Jonkheer Dirck van Werve & Boudewijn Marinus van Drijweghen hier in 466R tsamen oost aen 4G 150R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Jonkheer Dirck vande Werve & Boudewijn Marinussen hier in 456R tsamen oost aen 4G 156R baant Cornelis Hoogsteeger van Boudewijn Marinis 456R ende Cornelis Antoniss de reste sijnde 3G (1659)
    Jonkheer Dirck van de Werve & Boudewijn Marinus hier in 466R tsamen oost aen 4G 150R baant Cornelis antonisse Boogert (1667)
  15. Anthuenis Janss van Oosten met sijn weese zuijt aen 415R baant Anthuenis (1596)
    Marinus Henricks Lantmeter zuijt aen 415R (er wordt geen baander genoemd) (1603)
    Jan Adriaensen Versluys weesen zuijt aen 415R bt Crist. opt Zant (1617)
    Cornelis Daniels Langemare zuijt aen 415R baant zelve (1624 + 1631 + 1638)
    Cornelis Daniels Langemare zuijt aen 415R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Cornelis Daniels Langemare zuijt aen 415R baant Adriaen Pieterss Schipper (1659 + 1667)
  16. Pieter Croone kinderen zuijt aen 2G 261R baant Crijn Mathijss ter Nisse (1596)
    Anthonis Corneliss Croone kinderen in Goes zuijt aen 2G 261R baant Crijn Mathijss ter Nisse (1603)
    Geerart Dignisse zuijt aen 2G 261R (er wordt geen baander genoemd) (1617)
    Claes Stoffelss zuijt aen 2G 261R baant zelve (1624)
    Heer Mr. David van Nisse zuijt aen 2G 261R baant zelve (1631)
    De heer Dijckgrave mr. Davidt vander Nisse zuijt aen 2G 261R baant Willem Claessen (1638 + 1652)
    Jonckvrouwe Elisabet van der Nisse zuijt aen 261R baant Willem Claessen (1659)
    Jonckvrouwe Elisabet van der Nisse zuijt aen 261R baant Pieter Bouwens (1667)
  17. Anthuenis Janss van Oosten met sijn weese noort aen 450R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    Anthonis Jansz van Oosten trouwt 19/8/1590 te ’s Heer Arendskerke met Maeijken Huijbrechts, beiden van ’s Heer Arendskerke.
    Marinis Henricxss Lantmeter noort aen 450R (er wordt geen baander genoemd) (1603)
    Jan Adriaense Versluys kinders noort aen 450R baant Cristiaen opt zant (1617)
    Cornelis Daniels noort aen 450R baant zelve (1624 + 1631)
    Cornelis Daniels Langemare noort aen 450R baant zelve (1638)
    Cornelis Daeneels Langemare noort aen 450R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Cornelis Daniels Langemare noort aen 450R baant Adriaen Pierss Schipper (1659 + 1667)
  18. Anthuenis Janss van Oosten met sijn weese noort aen 276R baant Anthuenis Janss (1596)
    (de tekst uit 1603 is onleesbaar voor dit stuk land)
    Jan Adriaense Versluys kinderen noort aen 276R baant Cristiaen opt zant (1617)
    Cornelis Daniels Langemare noort aen 276R baant zelve (1624 + 1631 + 1638)
    Cornelis Daniels Langemare noort aen 276R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Cornelis Daniels Langemare noort aen 276R baant Adriaen Pierss Schipper (1659 + 1667)
  19. Ecclesia ter Nisse oost aen 1G 80R baant Anthuenis Janss (1596)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 1G 80R baant Cornelis Aertss ter Nisse (1603 + 1617)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 1G 80R (er wordt geen baander genoemd) (1624 + 1631)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 1G 80R baant Jan dedecker (1638)
    Ecclesia ter Nisse oost aen 1G 80R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Kerke ter Nisse oost aen 1G 80R baant cornelis antonisse Boogaert (1659 + 1667)
  20. Marinis Henricxss Lantmeter oost aen 3G 69R baant Jan Jacobss (1596 +1603)
    Jan Adriaens Versluys kinderen oost aen 3G 69R baant Jan Pierss ponce? op Heynkensant (1617)
    Mr. Jacob Baerlant oost aen 3G 69R baant Lauris [achternaam is weggevallen in de vouw] (1624)
    Mr. Jacob Baerlant oost aen 3G 69R baant Antonij Block (1631)
    De heer mr. Jacob Baerlant oost aen 3G 69R baant zelve (1638)
    De heer van Dyericxlant oost aen 3G 69R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    De heer van dircxlant oost aen 3G 69R baant Antonij Gilliss weduwe (1659 + 1667)
  21. Pieter Niclass Ovesant oost aen 576R baant Jan Corneliss theijnkenszand (1596 + 1603)
    Maria Pieter Ovesant oost aen 576R baant Jan Corneliss op Heijnkenszant (1617)
    Maria Pieters Ovezant oost aen 576R (er wordt geen baander genoemd) (1624)
    Jan Cornelisse Zuijtdijck oost aen 576R (er wordt geen baander genoemd) (1631)
    Anthonij Gilliss oost aen 576R baant zelve (1638 + 1652)
    Anthonij Gilliss weduwe en erfgenamen oost aen 1G 226R baant Antonij Gilliss weduwe (1659)
    Jan Corneliss Westhouve oost aen 1G 226R baant selve (1667)

    Sprinckt oost op het vroonken aen de heerenwech (1596 + 1603 + 1617 +1624)
    Sprinckt oost op het vroonken aen heeren Wecht (1631)
    Springt op het Vroonken aen herenwegt (1652)
    Springt op het Vroonken aenden heerenwegt (1659 + 1667)
  22. Vroone: Jan Jorissen 185R baant Jan Jorissen (1596 + 1603 + 1617)
    Vroone: Jan Pierss 185R baant Jan Pierss (1624 + 1631)
    Vroone: Jan Pierss weesen 185R baant Pieter Lievenss (1638)
    Vroone: Jan Janss Westerwijck 185R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Vroone: Pieter Verburch met sijn kinderen 135R baant Pieter Verburch (1659)
    Vroone: Pieter Verburch met sijn kinderen 135R baant Lucas van Beijselaer (1667)
  23. Jan Jorissen met Ecclesia hic daerinne 150R zuijt aen tsamen 446R baant Jan Jorissen (1596 + 1603 + 1617)
    Jan Pierss met Ecclesia hic daerinne 150R zuijt aen tsamen 446R baant Jan Pierss (1624 +1631)
    Jan Pierss weesen met Ecclesia hic daerinne 150R zuijt aen tsamen 446R baant Pieter Lievenss (1638)
    Jan Janss Westerwijck met Ecclesia hic daerinne 150R zuijt aen tsamen 446R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Pieter Verburch met sijn kinderen en Ecclesia hic daerinne 150R zuijt aen tsamen 446R baant Pieter Verburch (1659)
    Pieter Verburch met sijn kinderen en Ecclesia hic daerinne 150R zuijt aen tsamen 446R baant Lucas van Beijselaer (1667)
  24. Catharina Boys met Spiritus Sanctus hic daerinne 1G zuijt aen 4G 140R baant Jan Corneliss op Heijnkenszand (1596 + 1603)
    Heer Jacob van Renauwen Ridder met den Armen alhier daer inne 1G tsamen zuijt aen 4G 140R baant Jan Corneliss op heynkensant (1617)
    Heer Jacob van Renauwen Ridder met den Armen alhier daer inne 1G tsamen zuijt aen 4G 140R (er wordt geen baander genoemd) (1624)
    Heer Jacob van Renauw met den Armen alhier daer inne 1G tsamen zuijt aen 4G 140R baant Jan Corneliss Zuijtdijck (1631)
    De heer Jacob van Renou weesen ende den Armen alhier daer inne 1G tsamen zuijt aen 4G 140R baant Pieter Janss Grootma[de rest valt weg in de gleuf van het blad] (1638)
    De heer Jacob van Golsteijn met Spiritus Sanctus hic hier 1G tsamen zuijt aen 4G 140R baant Marinis Marinisss Grootemaet (1652 + 1659)
    De heer Jacob van Golsteijn met den Armen hic hier 1G tsamen zuijt aen 4G 140R baant Marinis Grootemaet (1667)
  25. Cornelis Dignuss zuijt aen 1G 86R baant zelve (1596)
    Laurus Aelbregts weese zuijt aen 1G 86R baant Corn. coor? Als? (1603)
    Jan Woutersen zuijt aen 1G 86R (er wordt geen baander genoemd) (1617)
    Jan Wouterss ergenamen zuijt aen 1G 86R (er wordt geen baander genoemd) (1624)
    Jan Wouterss ergenamen zuijt aen 1G 86R baant Michiel Claesse locht (1631)
    Pieter Corneliss Diericxs zuijt aen 1G 86R baant Michiel Class van Locht (1638)
    Anthoni Gilliss zuijt aen 1G 86R baant selve (1652)
    Anthoni Gilliss weduwe en erfgenamen zuijt aen 1G 86R baant selve (1659)
    Jan Corneliss Westhouve zuijt aen 1G 86R baant selve (1667)
  26. Spiritus Sanctus hic met de Capellerie daerinne 150R tsamen 1G 75R baant Cornelis Meijnerss (1596)
    Spiritus Sanctus hic met de Capellerie daerinne 150R tsamen 1G 75R baant Lijnken Jan Fortss (1603)
    Den Armen alhier met de Capellerie daerinne 150R tsamen 1G 75R (er wordt geen baander genoemd) (1617 + 1624)
    Den Armen alhier met de Capellerie daerinne 150R tsamen 1G 75R baant Michiel Claesse locht (1631)
    Den Armen alhier met de Capellerie daerinne 150R tsamen 1G 75R baant Blaes Gilliss (1638)
    Spiritus Sanctus alhier met de Capellerie daerinne 150R tsamen 1G 75R baant Blaes Gilliss (1652 + 1659)
    Armen hic en Blaes Gillissen hier inne 150R tsamen oost aen 1G 75R baant Blaes Gillissen (1667)
  27. Lijnken Jan Fortssen met haer kinderen oost aen 1G 63R baant Lijnken verseid (1596 + 1603)
    David Jansen Schoudee oost aen 1G 163R baant zelve (1617)
    Willem Janss Schoudee oost aen 1G 163R baant zelve (1624)
    Pieter Adriaenss ruijter oost aen 1G 163R baant Gillis Antoniss (1631)
    Pieter Adriaens cuijper? oost aen 1G 163R baant Blaes Gilliss (1638)
    Blaes Gilliss oost aen 1G 163R baant selve (1652 + 1659 + 1667)
  28. Ecclesia hic oost aen 220R baant Lijnken Jan Fortss (1596)
    Ecclesia hic oost aen 220R baant Cornelis coor? Als? (vermoedelijk wordt hier bedoeld: Cornelis coor uit ’s Heer Abtskerke, zie ook 46) (1603)
    Ecclesia hic oost aen 220R baant David Jansen Schoudee (1617)
    Ecclesia hic oost aen 220R baant Willem Janss Schoudee (1624)
    Ecclesia hic oost aen 220R baant Gillis Antoniss (1631)
    Ecclesia hic oost aen 220R baant Michiel Claess van locht (1638)
    Ecclesia hic oost aen 220R baant Pieter Corn. Diericxs (1652 + 1659 + 1667)
  29. Lijnken Jan Fortssen met haer kinderen zuijt aen 1G 30R baant Lijnken verseid (1596 + 1603)
    David Jansen Schoudee zuijt aen 1G 30R baant zelve (1617)
    Willem Janss Schoudee zuijt aen 1G 30R baant zelve (1624)
    Pieter Adriaens ruijter zuijt aen 1G 30R baant Gillis Antoniss (1631)
    Pieter Adriaens cuijper? zuijt aen 1G 30R baant Blaes Gilliss (1638)
    Blaes Gilliss zuijt aen 1G 30R baant selve (1652 + 1659 + 1667)
  30. Lijnken Jan Fortssen met haer kinderen zuijt aen 3G 50R baant Lijnken verseid (1596 + 1603)
    David Jansen Schoudee zuijt aen 3G 50R baant zelve (1617)
    Willem Janss Schoudee zuijt aen 3G 50R baant zelve (1624)
    Pieter Adriaens ruijter zuijt aen 3G 50R baant Gillis Antoniss (1631)
    Pieter Adriaens cuijper zuijt aen 3G 50R baant Blaes Gilliss (1638)
    Blaes Gilliss zuijt aen 3G 50R baant selve (1652 + 1659 + 1667)
  31. Ecclesia in Nisse zuijt aen 510R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    Ecclesia Nisse zuijt aen 510R baant Lenert Corneliss weese? (1603)
    Ecclesia Nisse zuijt aen 510R baant Mr. David Ternissius (1617)
    Ecclesia Nisse zuijt aen 510R baant Lindert Pieterss Tack (1624 + 1631)
    Ecclesia ter Nisse zuijt aen 510R baant de heer mr. Davidt van Nisse (1638)
    Ecclesia ter Nisse zuijt aen 510R baant Lauweris Corneliss (1652 + 1659 + 1667)
  32. Marinus Corneliss Wicxdurp weese zuijt aen 517R baant Jan Pierss tHeinkenszand (1596)
    Marinus Corneliss Wicxdurp oudste weese zuijt aen 517R baant Jan Pierss Brouwer (1603)
    Cornelis Marinusse? zuijt aen 517R baant zelve (1617)
    Mr Davidt Ternissius Dijckgrave zuijt aen 517R baant Lindert Pieterss Tack (1624)
    Den heer Mr. Davidt van Nisse zuijt aen 517R baant Lindert Pieterss Tack (1631)
    Den heer Mr. Davidt van Nisse zuijt aen 517R baant zelve (1638)
    Den heer Mr. Davidt van Nisse zuijt aen 517R baant Lauweris Corneliss (1652)
    Den heer van Cruijningen zuijt aen 517R baant Lauweris Corneliss (1659 + 1667)
  33. Leunken Lenaerts zuijt aen 416R baant Jasper Crijnssen (1596)
    Heijnderick Derickxss zuijt aen 416R baant Jasper Crijnssen (1603)
    Heijdrick Diricxsen wesen en kinderen zuyt aen 446R (er wordt geen baander genoemd (1617 + 1624 + 1631)
    Jonkheer Dieric van Werve zuijt aen 446R baant Cornelis Anthoniss Schipper (1638)
    Jonkheer Dieric van Werve zuijt aen 446R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Jonkheer Dieric vande Werve zuijt aen 1G 146R baant Jan Dircxs Heijngstman (1659)
    Jonkheer Dieric vande Werve zuijt aen 1G 146R baant Pieter Bouwensen (1667)
  34. Leunken Lenaerts zuijt aen 590R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    Heijnderick Derickxss zuijt aen 590R baant Jasper Crijnssen (1603)
    Heijdrick Diricxsen wesen en kinderen zuyt aen 590R (er wordt geen baander genoemd (1617 + 1624 + 1631)
    Jonkheer Dieric van Werve zuijt aen 590R baant Cornelis Anthoniss Schipper (1638)
    Jonkheer Dieric van Werve zuijt aen 590R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Jonkheer Dieric vande Werve zuijt aen 1G 290R baant Jan Dircxs Heijngstman (1659)
    Jonkheer Dieric vande Werve zuijt aen 1G 290R baant Pieter Bouwensen (1667)
  35. Jacob Andriessen west aen 467R baant zelve (1596 + 1603)
    Jacob Andriessen west aen 467R (er wordt geen baander genoemd) (1617)
    Joris Janss west aen 467R baant zelve (1624)
    Jan Jacobs Andriessen west aen 467R baant selve (1631 + 1638 + 1652 + 1659)
    Jan Jacob Andriess weesen west aen 467R baant selve (1667)
  36. Misselant noort aen 4G baant Danckert Janss ter Nisse (1596 + 1603)
    Ecclesia Nisse noort aen 4G baant Jan Danckerss (1617 + 1624 + 1631)
    Ecclesia ter Nisse noort aen 4G baant Jan Danckerss erfgenamen (1638)
    Ecclesia ter Nisse noort aen 4G baant Danckert Westhouck (1652 + 1659 + 1667)
  37. Cornelis Jasperssen kinderen noort aen 4G 281R baant Crijn Mathijss ter Nisse (1596 + 1603)
    Mr Jacob Baerlant met Cornelis van Schuylenburch noort aen 4G 281R baant Crijn Mathijsse (1617)
    Mr Jacob Baerlant met Cornelis van Schuylenburch noort aen 4G 281R baant Jan Crijnss (1624)
    Cornelis van Schuylenburch noort aen 4G 281R baant Jan Crijnss (1631)
    Cornelis van Schuylenburch noort aen 4G 281R (er wordt geen baander genoemd) (1638)
    Cornelis Jans Jaebaaij noort aen 4G 281R baant selve (1652)
    Den heer van Cruijninge noort aen 4G 281R baant selve (1652)
    Den heer van Cruijninge noort aen 4G 281R baant David Braetvogel (1667)

    somma 77G 290R (1596 + 1603 + 1617 + 1624 + 1631)

    Vroone 135 R (1596 + 1603 + 1617 + 1624 + 1631)

IN DEN HOUCK BEZUITDEN TMOOLWATER

Hieronder staan gegevens uit de overlopers van Sinoutskerke voor wat betreft de eigenaren en baanders (pachters) uit de hoek ”Bezuiden het Moolwater”. Het begint onder de bijgevoegde kaart waarin de locatie wordt aangegeven te opzichte van omringende hoeken en parochies.
Ik heb alles gegroepeerd per perceel. Je ziet dus per perceel de eigenaar en de pachter over een periode van vele tientallen jaren.
Ook zijn waar mogelijk in cursief gegevens toegevoegd uit andere bronnen. Wat hieronder staat is nog niet compleet, het is een eerste begin.

Veel gebruikte termen en afkortingen zijn:

  • G = gemet = oppervlaktemaat
  • R = roeden = oppervlaktemaat
  • Vroone = grond die is vrijgesteld van grondbelasting.

    Overlopers werden elke 7 jaar opgesteld door een landmeter met als doel om te kunnen uitrekenen hoeveel waterschapsbelasting er betaald moest worden door de eigenaren en gebruikers. De jaartallen achter de gegevens verwijzen naar de betreffende overloper.

    De volgende overlopers van Sinoutskerke ontbreken helaas: alles voor 1596, die van 1610, 1645 en 1660. Desondanks blijft er hopelijk genoeg over om nieuwe voorouders in te kunnen ontdekken, aangezien de doop- en trouwboeken pas beginnen in 1666.

IN DEN HOUCK BEZUITDEN TMAELWATER ende begint van westen inne aen Jan Jacobssen hof (1596 + 1603)
IN DEN HOUCK BEZUIJDEN T’MOELWATER ende begint ’t westen inne aen Aernout Claess hoff (1617)
DEN HOUCK BEZUIJDEN TMOOLWATER en begint van oosten in aen Aernout Claess hoff (1624)
DEN Hc BESUIJDEN T’MOOLWATER en begint van oosten in Aernout Claess hoff (1631)
DEN HOUCK BEZUIJDEN TMOOLWATER ende begint van oosten inne Aernout Claessens Hoff (1638)
DEN HOUCK besuijden tmoolwaeter ende begint van oost in aen Arnout Claess hoft (1652)
DEN HOUCK besuijden ’t Moolwaeter en begint van oosten in aen Arnout Claess hoff (1659)
IN DEN HOUCK BEZUITDEN TMOOLWATER ende begint van oost in aen Pieter Aernoutsens hoff (1667)

  1. Vroone: Adriaen Huijsen Capellerie 9G 260R baant Jan Jacopss ter Nisse (1596 + 1603)
    Vroone: Adriaen Huijsen Capellerie 9G 260R baant Aernout Claess (1617 + 1624 + 1631 + 1638)
    Vroone: Adriaen Huijsen Capellerie 9G 260R baant Nout Claess weduwe (1652)
    Vroone: Adriaen Huijsen Capellerie 9G 260R baant Pieter Aernoutsen (1659)
    Vroone: Anna Stoutenburghs 9G 260R baant Pieter Aernouts (1667)
  2. Leijs Janssen weesen zuijt aen 1G 12R baant Jan Jacopss ter Nisse (1596)
    Adriaen Pierss weesen zuijt aen 1G 12R baant Jan Jacopss ter Nisse (1603)
    Marinis Heijndricxss Lantmeter Jonge weesen zuijt aen 1G 12R baant Aernout Clays (1617 + 1624 + 1631)
    Lauwers Westerwijck zuijt aen 1G 12R baant Aernout Claess (1638)
    Lauweris Westerwijck zuijt aen 1G 12R baant Nout Claess weduwe (1652)
    Laurus Westerwijck zuijt aen 1G 12R baant Pieter Aernoutse (1659 + 1667)
  3. Vroone: Jan Jacopss ter Nisse zuijt aen 1G 82 R baant zelve (1596 + 1603)
    Vroone: Aernout Claess boogaert zuijt aen 1G 82 R baant zelve (1617 + 1624 + 1631 + 1638)
    Vroone: Arnout Claess weduwe boogaert zuijt aen 1G 82 R baant zelve (1652)
    Vroone: Pieter Aernoutse Boogaert zuijt aen 1G 72 R baant zelve (1659 + 1667)
  4. Leijs Janssen weesen zuijt aen 458R baant Jan Jacopss (1596)
    Adriaen Pierss weesen zuijt aen 458R baant Jan Jacopss (1603)
    Marinis Heijndr Lantmeter Jonge weesen zuijt aen 458R baant Aernout Clays (1617 + 1624 + 1631)
    Lauweris Westerwijck zuijt aen 458R baant Aernout Claess (1638)
    Lauweris Westerwijck zuijt aen 458R baant Nout Claess weduwe (1652)
    Laurus Westerwijck zuijt aen 1G 58R baant Pieter Aernoutsen (1659 + 1667)
  5. Ecclesia in Nisse zuijt aen 225R baant Jan Jacopss (1596 + 1603)
    Ecclesia in Nisse zuijt aen 225R baant Aernout Clays (1617 + 1624 + 1631 + 1638)
    Ecclesia in Nisse zuijt aen 225R baant Nout Claess weduwe (1652)
    Kercke in Nisse zuijt aen 225R baant Pieter Aernouts (1659 + 1667)
  6. Jan Jacopss aldaer zuijt aen 2G 111R baant Jan Jacopss (1596 + 1603)
    Aernout Claess zuijt aen 2G 111R baant zelve (1617 + 1624 + 1631 +1638)
    Cornelis Arnoutss zuijt aen 2G 111R baant zelve (1652)
    Pieter Aernoutse zuijt aen 2G 111R baant zelve (1659 + 1667)
  7. De Costerie ter Nisse oost aen 2G 230R baant Geert Jacopss aldaer (1596)
    De Costerie ter Nisse oost aen 2G 230R baant Jan Jacopss (1603)
    De Costerie ter Nisse oost aen 2G 230R baant Aernout Clays (1617 + 1624 + 1631 + 1638)
    De Costerie ter Nisse oost aen 2G 230R baant Nout Claess weduwe (1652)
    De Costerie ter Nisse oost aen 2G 230R baant Pieter Aernoutsen (1659)
    Anna Stoutenburch oost aen 2G 230R baant Pieter Aernouts (1667)
  8. Cornelis Adriaenss in Goes oost aen 472R baant Geert Jacopss aldaer (1596)
    Cornelis Willemss Hooghcaemer oost aen 472R baant Jan Jacopss (1603)
    Jan Bartelmeusen oost aen 472R baant zelve (1617 + 1624)
    Jan Bartelmeuss oost aen 472R (er wordt geen baander genoemd) (1631)
    Bartholomeeus Janss oost aen 472R baant Aernout Claess (1638)
    Bartholomeeus Janss oost aen 472R baant Nout Claess weduwe (1652)
    Bartholomeeus Janss oost aen 472R baant Pieter Aernoutsen (1659)
    Huijbrecht Casteelwegt oost aen 472R baant Pieter Aernouts (1667)
  9. Crijn Adriaenss Hoemaker oost aen 1G 68R baant zelve (1596)
    Geert? Cornelisse? Vleyshouwer Nisse oost aen 1G 68R baant zelve (1603)
    Jan Danckertsen oost aen 1G 68R baant zelve (1617 + 1624 + 1631)
    Jan Danckertss erfgenamen oost aen 1G 68R baant zelve (1638)
    Boudewijn Mariniss oost aen 1G 68R baant Danckert Westhouck 3G 68R ende de reste Pieter Aernoutsen [de percelen 9 + 10 zijn samen genomen, zie hieronder] (1652 + 1659)
    Boudewijn Drijwegen oost aen 1G 68R baant Pieter Aernouts + Cornelis Danckaerts (1667)
  10. Job Janssen opt zant oost aen 5G 80R baant zelve (1596 + 1603)
    Jan Danckertsen oost aen 5G 80R baant zelve (1617 + 1624 + 1631)
    Jan Danckertss erfgenamen oost aen 5G 80R baant Aertnout Claess 3G 80R de reste selve (1638)
    Boudewijn Mariniss oost aen 5G 80R baant Danckert Westhouck 3G 68R ende de reste Pieter Aernoutsen [de percelen 9 + 10 zijn samen genomen, zie hierboven] (1652 + 1659)
    Boudewijn Drijwegen Idem oost aen 5G 80R baant Pieter Aernouts + Cornelis Danckaerts (1667)
  11. Claes Baltens wees oost aen 1G 68R (er wordt geen baander genoemd) (1596 + 1603)
    Cornelis Balthazar oost aen 1G 68R (er wordt geen baander genoemd) (1617)
    Cornelis Balthazar oost aen 1G 68R baant Arnout Janss (1624)
    Cornelis Balthazar oost aen 1G 68R (er wordt geen baander genoemd) (1631)
    Jonkheer Dierick van de Werve oost aen 1G 68R baant Cornelis Diericxss (1638)
    Jonkheer Dierick van de Werve oost aen 1G 68R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Jonkheer Dirck van de Werve oost aen 1G 68R baant Pieter Aernouts (1659 + 1667)
  12. Maerten Willemss oost aen 547R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    Cornelis Mathia? oost aen 547R baant Adriaen Aerts Huijsen (1603)
    Mr. Machiel Baerlant oost aen 547R (er wordt geen baander genoemd) (1617 + 1624)
    Juffrouw Maria Mathijs oost aen 547R baant Aernout Claess (1631)
    Juffrouw Maria Mathijse oost aen 547R baant Cornelis Diericxss (1638 + 1652)
    Captein Princes erfgenamen oost aen 547R baant Dirck Corneliss (1659 + 1667)
  13. Crijn Adriaenss Hoemaker oost ende zuijt aen 225R baant zelve (1596)
    Geert corneliss Vleyshouwer Nisse oost ende zuijt aen 225R baant zelve (1603)
    Jan Danckertsen oost ende zuijt aen 225R baant Cornelis Jacobs Int Noorten (1617)
    Jan Danckertsen oost ende zuijt aen 225R baant zelve (1624)
    Jan Danckertsen oost ende zuijt aen 225R (er wordt geen baander genoemd (1631)
    Jan Danckerts erfgenamen oost ende zuijt aen 225R baant Cornelis Diericxss (1638)
    Boudewijn Mariniss oost ende zuijt aen 225R baant Cornelis Dijericxss (1652 + 1659)
    Boudewijn Drijwegen oost ende zuijt aen 225R baant Dirck Corneliss (1667)
  14. Spiritus Sanctus in Goes oost aen 8G 64R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    Spiritus Sanctus in Goes oost aen 8G 64R baant Lenert? Ermens ‘theijnkensant (1603)
    Spiritus Sanctus in Goes oost aen 8G 64R (er wordt geen baander genoemd) (1617)
    Spiritus Sanctus in Goes oost aen 8G 64R baant Marten Franss (1624)
    Spiritus Sanctus in Goes oost aen 8G 64R (er wordt geen baander genoemd) (1631)
    Spiritus Sanctus in Goes oost aen 8G 64R baant Maerten Franss (1638)
    Spiritus Sanctus Goes oost aen 8G 64R baant Cornelis Corneliss (1652 + 1659)
    Arme Goes oost aen 8G 64R baant Dirck Corneliss (1667)
  15. Leunken Lenerts zuijt aen 2G 172R baant Willem Adriaenss Goeree (1596)
    Heijndrick Diricx zuijt aen 2G 172R (er wordt geen baander genoemd) (1603)
    Heijndrick Diricx weesen en kinderen zuijt aen 2G 172R (er wordt geen baander genoemd (1617 + 1624 + 1631)
    Jonkheer Dierick van de Werve zuijt aen 2G 172R baant Cornelis Diericxss (1638)
    Jonkheer Dijerick van de Werve zuijt aen 2G 172R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Jonkheer Dierick van de Werve zuijt aen 2G 172R baant Cornelis Diericxss (1659)
    Jonckheer Dirck van de Werve zuijt aen 2G 172R baant Dirck Corneliss (1667)
  16. Neelken Lams kinderen tHeijnkenszand zuijt aen 2G 75R (er wordt geen baander genoemd) (1596 + 1603)
    Jan Adriaens Versluijs kinderen zuijt aen 2G 75R baant Christiaen Janss Jonge (1617)
    Jan Adriaens Versluijs kinderen zuijt aen 2G 75R (er wordt geen baander genoemd) (1624 )
    Jan Adriaens Versluijs kinderen zuijt aen 2G 75R baant Antonij Block (1631)
    Pauwels de Baets zuijt aen 2G 75R baant Adriaen Ingels (1638)
    Mr. Cornelis Abels zuijt aen 2G 75R (er wordt geen baander genoemd) (1652)
    Mr. Cornelis Abels weesen zuijt aen 2G 75R baant Cornelis Diericxss (1659)
    Mr. Cornelis Abels weesen zuijt aen 2G 75R baant Dirck Corneliss (1667)
  17. Spiritus Sanctus in Goes gecomen van Burgemeester Pieter Jaspersen alhier aen twegelinck oost aen 1G 33R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    Spiritus Sanctus in Goes gecomen van Burgemeester Pieter Jaspersen alhier aen twegelinck oost aen 1G 33R baant Adriaen Aerts Huijsen (1603)
    Spiritus Sanctus in Goes gecomen van Burgemeester Pieter Jaspersen aen twegelinck oost aen 1G 33R baant Jan Piersen (1617)
    Spiritus Sanctus in Goes gecomen van Burgemeester Pieter Jaspersen aen twegelinck oost aen 1G 33R baant Jan Pierss Thoochuijs (1624 + 1631)
    Spiritus Sanctus Goes gecomen van de Burgmeester Pieter Jaspersen aen twegelinck zuijt aen 1G 33R baant Pieter Lievenss (1638)
    Spiritus Sanctus Goes gecomen van de Burgmeester Pieter Jaspersen aen twegelinck zuijt aen 1G 33R baant Joos Mercus (1652)
    Arme Goes gecomen van de burgmeester Pieter Jaspersen aent weegelinck 1G 33R baant Joos Marcusse (1659 + 1667)
  18. Jan Pierssen Hollander noort aen 2G 297R baant zelve (1596)
    Jan Pierssen Hollander weesen & erfgenamen noort aen 2G 297R baant Markus? de Weert? (1603)
    Sijbrant Pieterse kinderen noort aen 2G 297R baant Jan Piersen (1617)
    Sijbrant Pieterse kinderen noort aen 2G 297R baant Jan Pierss Thoochuijs (1624)
    Nicolaas Lagrappe noort aen 2G 297R baant Jan Pierss Thoochuijs (1631)
    Nicolaes LaGrappe noort aen 2G 297R baant Pieter Lievenss (1638)
    Nicolaas Lagrappe noort aen 2G 297R baant Joos Marcusse (1652 + 1659 + 1667)
  19. Ecclesia hic noort aen 245R baant Pieter Willemss (1596)
    Ecclesia hic noort aen 245R baant Jan Pierss Leeuwenburg (1603 + 1617)
    Ecclesia hic noort aen 245R baant Jan Marinuss Jonge (1624 + 1631 + 1638)
    Ecclesia hic noort aen 245R baant Jacques Moerdijck (1652 + 1659 + 1667)
  20. Jan Pierss Hollander west aen 410R baant zelve (1596)
    Jan Pierssen Hollander weesen & erfgenamen west aen 410R, baant Markus? de Weert? (1603)
    Sybrant Pieterss kinderen west aen 410R baant Jan Pierss (1617)
    Sybrant Pieterss kinderen west aen 410R baant Jan Pierss Thoochuijs (1624)
    Nicolaas Lagrappe west aen 410R baant Jan Pierss Thoochuijs (1631)
    Nicolaes LaGrappe west aen 410R baant Pieter Lievenss (1638)
    Nicolaes LaGrappe west aen 410R baant Jaques Moerdijck (1652)
    Nicolaas Lagrappe west aen 410R baant Joos Marcusse (1659 + 1667)
  21. Jacobmijne Jans west ende noort aen ende sprinckt over tmaelwater in es een stuck op hem zelve 2G 62R (er wordt geen baander genoemd) (1596)
    Jacobmijne Jans west ende noort aen ende sprinckt over tmoelwater wegen een stuck op hem zelfs 2G 62R (er wordt geen baander genoemd) (1603 + 1617)
    Jan Crinss west ende noort aen ende sprinckt over tmoolwater wegen een stuck op hem selven 2G 62R baant zelve (1624 + 1631)
    Jan Crijnss weese kinders west en noort aen sprinckt over het moolwater wesende een stuck op hem selve groot 2G 62R (er wordt geen baander genoemd (1638)
    Crijn Janss west en noort aen sprinckt over tmoolwater wesende stuck op hem selve 2G 62R baant zelve (1652)
    Bartholomeus Janss west ende noort aen sprinckt over tmoolwater weesende een stuck op syn selven 2G 62R baant Gillis Janss van Sande (1659)
    Huijbrecht Casteelwegt west ende noort aen sprinckt over tmoolwater weesende een stuck op syn selven 2G 62R baant Gillis van Sande (1667)
  22. De Canonincken van de Vere oost aen 2G 23R baant Frans Corneliss (1596)
    Vroone: De Canonincken van de Vere oost aen 2G 23R baant Pieter Jans? Weert alhier (1603)
    Vroone: De Canonincken van de Vere oost aen 2G 23R (er wordt geen baander genoemd (1617)
    Vroone: Heer Jacob van Renoull oost aen 2G 23R baant Adriaen Bastiaenss (1624)
    Vroone: Heer Jacob van Renou oost aen 2G 23R baant Mateus Adriaens (1631)
    Vroone: De Heer Jacob van Golsteijn 2G 23R baant Huijberecht Jacobss (1652)
    Vroone: de Heer Jacob van Renou weesen oost aen 2G 23R baant Huijbrecht Jacobss ramen? (1659)
    Vroone: Den Heer Jacob van Golsteijn 2G 23R baant Joos Mercusse (1667)

    Somma 42 Gem 154 R (1596 + 1603 + 1617 + 1667)

    Vroonen 13 Gem 65 R (1596 + 1603 + 1617 + 1667)

Jan Marinusse Vaer (circa 1630 – circa 1677) en Lijsabeth Aerts (circa 1630 – circa 1677) uit Aardenburg en ’s Heer Abtskerke.

Jan Marinusse Vaer wordt geboren omstreeks 1630 als zoon van Marinus Janse Vaer en een vooralsnog onbekende moeder. Zijn vader staat in de overloper van ’s Heer Abtskerke uit 1638 genoteerd als baander. Dat betekent dat hij er landbouwgrond pacht. Jan groeit op met zijn broers Willem en Abraham die beiden circa 1660 – 1680 wonen te ’s Heer Abtskerke.

Omstreeks 1651 trouwt hij met Lijsabeth, een dochter van Robberecht Aerts en een vooralsnog onbekende moeder. Ook zij komt vermoedelijk uit ’s Heer Abtskerke maar het doopboek uit die tijd is verloren gegaan. Ze groeit op met een broer Pieter en een zus Maria (die later trouwt met Jan van Schagen).

Haar vader wordt op 28/6/1659 in de lidmatenlijst van ’s Gravenpolder vermeldt als Robbert Aartsen, gehuwd met Sara Taks [afkomstig] van Nisse. Het is niet zeker dat Sara Taks ook de moeder is van Elisabeth, Marie en Pieter Aertssen.

Robbert / Robbrecht Aertsen overlijdt in 1660. Hij pacht een stuk land wat eigendom is van de kerk van ’s Heer Abtskerke en in 1660 neemt zijn schoonzoon Jan van Schagen het pachtcontract over van zijn overleden schoonvader (volgens de administratie van de kerk van ’s Heer Abtskerke).

Lijsabeth Aerts staat onder twee verschillende namen vermeldt. Meestal heet ze Lijsabeth / Elisabeth Aerts, maar op de lidmatenlijst van ’s Heer Abtskerke uit 1666 staat ze vermeldt als Elisabeth Robberechts. Haar zuster Marie staat op die lijst als Maria Robbrechts, samen met haar man Jan van Schagen.

Dankzij deze lidmatenlijst uit 1666 heb ik kunnen ontrafelen wie Lijsabeth Aerts precies is en waarom er zo’n innige band bestaat tussen het gezin van Jan Vaer en het gezin van Jan van Schagen. In alle andere documenten heet Lijsabeth namelijk Aerts en haar zus heet Mary van Schagen.

Tot 1666 gingen inwoners van ’s Heer Abtskerke naar de kerk in ’s Gravenpolder. Lijsabeth Aerts staat daar ook ingeschreven als lidmaat en op 6/10/1652 wordt ze met attestatie van ’s Gravenpolder aangenomen als lidmaat van de Nederlands Hervormde gemeente van Aardenburg.

Zowel van ’s Gravenpolder als van Aardenburg ontbreekt helaas het trouwboek uit deze periode. Dat maakt het lastig om te weten of de kinderen die vervolgens in Aardenburg worden gedoopt de oudste zijn of dat er wellicht op ’s Gravenpolder nog oudere kinderen zijn gedoopt waarvan de doopaantekeningen helaas verloren zijn gegaan.

Hoe dan ook laten Jan Marinusse Vaer en Lijsabeth Aerts te Aardenburg de volgende kinderen dopen:

  • Marinus Janse Vaer, gedoopt 3/11/1652 met als doopgetuigen Guilliame Steijaert en Maijken Kerrebrouck. Marinus is vernoemd naar zijn grootvader Marinus Vaer en hij wordt ten hoogste 12 of 13 jaar oud.
  • Johannes Janse Vaer, gedoopt 4/1/1654 met als doopgetuigen Pieter Aerts [oom van de baby], Neelke Duijnings en Sara Boessemar. Hij wordt ten hoogste 3 jaar oud.
  • Marite Janse Vaer, gedoopt 7/9/1655 met als doopgetuigen Hermanus van de Walle en Lijsebeth van Hoorn.
  • Jan Jansen Vaer, gedoopt 14/10/1657 met als doopgetuigen Pieter Marinissen, Jan van Schage [oom van de baby, woont in ’s Heer Abtskerke] en Lieven van de Plaetse. Hij trouwt met Pieternella Joos.

Ergens in de daaropvolgende maanden of jaren verhuist het gezin (terug) naar ’s Heer Abtskerke. Omdat er daar nog geen eigen predikant is, worden er vervolgens nog kinderen gedoopt te ’s Gravenpolder. Dit zijn:

  • Pieternella Janse Vaer, gedoopt 3/6/1663 met als doopgetuige Pieternella Gabriëls.
  • Marinus Janse Vaer, gedoopt 27/9/1665 met als doopgetuigen Jan van Schagen [oom van de baby, woont in ’s Heer Abtskerke] en Catelijntje Stenarts. Marinus is vernoemd naar zijn grootvader Marinus Vaer.

Het laatste levensteken wat ik kan ontdekken van Jan Marinusse Vaer en Lijsbeth Aerts is dat ze in april 1666 staan vermeld op de allereerste lidmatenlijst van de nieuw gevormde Hervormde kerkgemeenschap van ’s Heer Abtskerke en Sinoutskerke.

Ik heb geen idee wat Jan Marinussen Vaer precies doet voor de kost. Het is in elk geval iets wat hij zowel in Aardenburg als in ’s Heer Abtskerke kan doen. De kans is groot dat hij in de wolnijverheid werkt en dat hij bijvoorbeeld lakenwever is. Hij lijkt in elk geval nergens land te bezitten of te pachten.

Verder heeft Lijsbeth Aerts een broer Pieter Aertssen. En hij is getrouwd met Fransinke van Schagen. Ze laten in 1654 een zoon Jacob dopen in Aardenburg. Ik heb te weinig gegevens om de precieze familierelatie te kunnen inschatten tussen Fransinke van Schagen en van Jan van Schagen.

Feit is dat er in 1666 op Sinoutskerke een Pieter Robbrechtsen woont met zijn huisvrouw Levintjen. Het is vrijwel zeker dat dit dezelfde persoon is als Pieter Aertssen die twaalf jaar eerder was gehuwd met Fransinke van Schagen.

Janis Janse Vaer (circa 1660 – circa 1718) en Pieternella Joos (circa 1660 – circa 1719) uit ’s Heer Abtskerke.

Janis / Johannes Janse Vaer wordt gedoopt op 14/10/1657 te Aardenburg als zoon van Jan Marinusse Vaer en Elisabeth Robbrechtse Aerts. Zijn ouders komen allebei uit ’s Heer Abtskerke en kort na zijn geboorte keert de familie weer terug naar hun geboortedorp.

Het lijkt er sterk op dat Janis het enige overlevende kind is. En omdat zijn ouders na 1666 nergens meer vermeldt staan in geschreven bronnen, vermoed ik dat hij in zijn tienerjaren wees is geworden. Ik denk dat hij vervolgens opgroeit op ’s Heer Abtskerke in het gezin van zijn oom en tante Maria en Jan van Schagen. Zij hebben ten minste twee zonen: zijn neven Huijbrecht en Pieter.

Janis Janse Vaer trouwt met Pieternella Joos. Ze wordt gedoopt op 15 maart 1662 te Hoedekenskerke als oudste dochter van Joost Hendrickse en van Geertje Ariaens. Haar ouders verhuizen later naar Kwadendamme.

In het trouwboek van ’s Heer Abtskerke lezen we het volgende: Johannis Janse, jonkman van Aerdenborge, woonacht. tot Cloet[inge] & Petronella Joos, jongedochter van Hoedekenskerke & woonacht. alhier. Ze zijn op 11 april 1682 in ondertrouw gegaan.

Tussen de zogenoemde ondertrouw – de openbare aankondiging van het voorgenomen huwelijk – en het wettelijk huwelijk, moet altijd een periode zitten van 3 weken waarin iedereen die dat nodig vindt, bezwaar kan maken tegen het voorgenomen huwelijk. En in dit geval gebeurt dat ook…

In het kerkboek van ’s Heer Abtskerke staat een verslag van de consistorie van 20 april 1682. In moderne woorden komt het hier op neer: Neelken Pieters komt de consistorie binnengelopen. Ze heeft een kind gekregen van Janis Janse Waer en ze wil zo zachtjesaan wel eens weten of hij van plan is om het kind te gaan onderhouden vanaf het tweede levensjaar (wanneer het van de borst komt en moet gaan eten).

De kerkeraad lijkt een beetje overdonderd en besluit ook Janis Janse Vaer te ondervragen over de kwestie. Janis ontkent alles. Het einde van het verhaal is dat Neelken Pieters wordt berispt door de kerkeraad. Ze krijgt te horen dat ze eerst maar eens bij zichzelf te rade moet gaan hoe het komt dat ze zich nu al voor een tweede maal heeft overgegeven aan hoerdery en dat het niet netjes is om iemand te bekladden met ongefundeerde beschuldigingen. Het huwelijk kan gewoon doorgaan.

Op 6/3/1683 wordt te ’s Heer Abtskerke dochter Elisabeth Vaer gedoopt. Doopgetuigen zijn Hendrick Joosen [oom van de baby; een broer van Pieternella Joos] en Marij van Schagen [dit is feitelijk Marie Robbrechtse Aerts, oudtante van de baby].

Een jaar later, op 26 maart 1684, wordt Petronella Joos tijdens de consistorie over eenige stucken van de religie geexamineert. Haar vader is namelijk in het Nederduits Hervormde doopboek van Hoedekenskerke omschreven als een homo pontificus; een pauselijke man oftewel een Rooms-Katholiek. En dus moet zijn dochter ook maar eens bewijzen waar haar hart ligt.

Dat valt mee. De kerkeraad is onder de indruk van haar kennis en kan niet anders dan besluiten haar aan te nemen als lidmaat van de Nederduits Hervormde kerkgemeenschap van ’s Heer Abtskerke en Sinoutskerke.

Vervolgens circuleren er quaet geruchte tot laste van Jan Vaer en Huibrecht van Schagen. Een deel van de beschuldigingen is afkomstig van Petronella Joos, die tijdens de consistorie van 30 december 1684 haar beklag komt doen over haar man. Helaas zijn er geen details over de klachten bewaard gebleven in het kerkboek.

Leden van de kerkgemeenschap gaan vervolgens op huisbezoek bij Jan Vaer, maar hij is onvindbaar. Ze blijven meerdere vruchteloze huisbezoeken afleggen en wanneer ze hem dan eindelijk thuis treffen, verklaart hij dat hij niets misdaan heeft en dat zijn vrouw heeft gelogen. Zijn ondervragers zijn onder de indruk van zijn leedwesen en besluiten zijn vrouw een berisping te gaan geven.

Maar wanneer ze vervolgens op 6 oktober 1685 op huisbezoek gaan om die berisping uit te delen, blijkt Petronella Joos nergens te bekennen. Pas op 29/12/1685 lukt het om haar in de consistorie te berispen voor haar onbehoorlijck uytvallen ende quade woorden.

Op 2/3/1692 wordt te ’s Heer Abtskerke zoon Jan Janse Vaer gedoopt. Hij trouwt met Janneken Daniëls Goeman, een zuster van Joos Daniëls Goeman. Uit een akte van 25/2/1730 van de Weeskamer van Oudelande blijkt dat Janneken Daniëls is overleden en dat er op dat moment nog twee kinderen in leven zijn: Janis en Daniël Vaar, vernoemd naar hun beide grootvaders.

Vijf jaar eerder, in april 1687, wordt Johan Vaer voorgedragen als lid van de kerkraad van ’s Heer Abtskerke, maar hij wordt niet verkozen. Vervolgens – ook in 1687 – laat Johannes Vaar zich inschrijven als lidmaat van de NH kerk van Baarland. Hij komt van elders maar dat ”elders” staat niet aangegeven.

Op 17 oktober 1693 worden Johannes Janse Vaer en zijn huysvrouw Pieternella Joos aangenomen als lidmaat te Nisse.

Verder hoort er ook nog een dochter Geertje Jans Vaer bij dit gezin, maar van haar kan ik geen doopaantekening vinden. Mogelijk is ze rond 1690 gedoopt te Nisse maar dit doopboek is helaas verloren gegaan. In elk geval wordt ze vernoemd naar haar grootmoeder Geertje Adriaens.

Geertje Jans Vaer trouwt met Jakobus Jorisz en ze laten tussen 1711 en 1716 drie kinderen dopen op Hoedekenskerke: Janis, Joris en Pieter.

Op het einde van zijn leven wordt Janis Janse Vaer aangesteld als voogd van de kinderen van zijn overleden neef Pieter van Schagen. Uit een akte van de weeskamer van ’s Heer Abtskerke van 14/10/1715 blijkt vervolgens dat Joannis Vaar overleden is; er moet een vervangende voogd worden aangesteld voor de weeskinderen van Pieter van Schagen.

Het verwarrende is dat ”een” Johannes Vaar ruim een jaar later, in januari 1717, vervolgens samen met Elizabeth Vaar doopgetuige is op Oudelande bij de doop van Johannes Vaar, zoon van Jan Vaar en van Jannetjen Goemans.

Bij de doop van het volgende kindje van Jan Vaar en Jannetje Goemans op 27/2/1718 te Oudelande, bij zoontje Daniël Janse Vaar, is grootmoeder Pieternelle Joos de doopgetuige. Daarna kan ik ook van Pieternella Joos geen levensteken meer vinden.

Richaert Gout (1643 – circa 1695) uit Colijnsplaat.

Richaert / Rutsaert / Ruijster Gout wordt gedoopt op 26/7/1643 te Colijnplaat als vermoedelijk jongste zoon van Rogier Goudt en Teunken Jans. Zijn ouders vernoemen hem naar zijn grootvader Richaert Goudt uit Wemeldinge, die ook zijn doopgetuige is. Hij groeit op met twee oudere zusters – Janneke en Hilleke – en een oudere broer Jan.

Zijn vader en zijn grootvader zijn timmerman, en zelf wordt hij ook timmerman. En dat betekent dat hij telkens verhuist naar plaatsen waar er op dat moment veel werk is. In 1652, Wanneer Richaert een kind van 9 jaar is, verhuizen zijn ouders naar Heijnsdijk in ’t Hulsterambacht.

Zijn vader werkt er onder andere in de buurt van Lillo, waar nu de haven van Antwerpen is. Het lijkt aannemelijk dat Richaert aanvankelijk samen met zijn vader werkt, terwijl hij op die manier het ambacht leert. In het hele gebied van het Hulster Ambacht kan ik geen enkel document vinden waarin Richaert wordt vermeldt.

Richaert blijft niet hangen in Zeeuws-Vlaanderen; op een bepaald moment steekt hij voor goed de Westerschelde over. Mogelijk woont hij ook een tijdje bij zijn grootouders Ritsert Goudt en Sara Schrande in Goes. In elk geval verblijft hij lang genoeg in de omgeving van Goes of Kloetinge om daar zijn toekomstige vrouw te leren kennen.

Rond 1664 trouwt hij met Josijntje Pieters Vermeer; een dochter van Pieter Joosse Vermeer en Hubrechtje Jacobs Dijkwel. Ze is geboren circa 1643 op de hoeve van haar vader bij de mole van Cloetinge. [NB: De huidige stenen molen van Kloetinge dateert van 1704 en bestond dus nog niet toen Josijntje Pieters werd geboren]. Josijntje is vernoemd naar haar grootvader Joos Vermeere.

Op het moment dat ze trouwt is Josijntje volledig wees; haar vader overleed in mei 1661 toen ze 17 jaar was en haar moeder was toen al (vermoedelijk een jaar ervoor) overleden. Uit een weeskamer akte van Kloetinge dd 15/4/1662 blijkt dat ze ook nog een broer Jacob heeft (dan 16), een broer Jan (dan 13), een zus Susanna (10), een zus Cornelia (7), een zus Pieternelle (5) en een broertje Cornelis (2 jaar).

Rond 1665 wordt zoon Pieter Gout geboren maar tot nu toe heb ik van hem geen doopaantekening kunnen vinden. Hij wordt in elk geval vernoemd naar zijn grootvader Pieter Joosse Vermeere. Uit een veel later testament van een ongehuwd overleden familielid blijkt dat Pieter uiteindelijk de enige uit het gezin is die in 1716 (vlak voor zijn dood) nog levende nakomelingen heeft.

Rutsaert Gout en Josynken Pieters laten te Biezelinge op 29/6/1669 een dochter Sara Gout dopen. Het kindje wordt vernoemd naar haar overgrootmoeder Sara Jans [Schrande], vroedvrouw te Goes en weduwe van overgrootvader Ritsert Gout. Overgrootmoeder Sara Jans is persoonlijk doopgetuige, samen met Sander de Coo – hij woont op Kapelle en verzorgt op dat moment de jongste twee weeskinderen uit het gezin Vermeere – Dijkwel.

Ik weet niet zeker of dochter Sara blijft leven, of dat er een paar jaar later een ander kindje wordt gedoopt wat eveneens de naam Sara krijgt. In elk geval is er een Sara Gouts die op 31/8/1710 te Yerseke een kind Maria laat dopen; vader is Cornelis Bakker. Doopgetuigen zijn [haar broer] Pieter Goud en [zijn vrouw] Maria Marinusdr. [Coole].

Vervolgens laten Ruijster Gous en Josijntjie Pieters Vermeere te Oost-Souburg op 8/6/1678 een kind dopen genaamd Rogier Gout, vernoemd naar zijn grootvader Rogier Goudt. Doopgetuigen zijn Andries Boone en [tante] Pieternelle Vermeere. Het is mogelijk dat baby Rogier dezelfde persoon als Reijnier Gout, die op 2/1/1711 als weduwnaar van Catharina Scheers, te Kloetinge trouwt met Anna Dournelle, weduwe van Felix Baptist. Op 20/1/1714 hertrouwt zijn weduwe te Kloetinge.

De volgende vermelding komt uit het trouwboek van Krabbendijke en is gedateerd 17/5/1680: Richard Goudt, weduwnaar van Josintie Pieters Vermeer, trouwt met Jannetie Corstiaans, weduwe van Jan Isaacks.

In het trouwboek van Kruiningen lezen we iets anders: ondertrouw 25/5/1680 Krabbendijke, attestatie verleend, Richard Gout, weduwnaar Josintje Pieters Vermeer, en Janneke Bastiaans, weduwe van Jan Isaakse de Hamer.
NB: Jan Isaakse de Hamer zou op Kruiningen gewoond hebben en was eerder gehuwd met Desijntje Joos van der Meerse. Hij zou rond 1672 zijn gehuwd met Janneke Corstiaens of Bastiaens. Ik kan noch uit het eerste, noch uit het tweede huwelijk kinderen vinden die op Kruiningen zijn gedoopt.

Daarna lezen we in het Schepenboek van Krabbendijke op 7/4/1683: Richaert Gout, van Yerseke, timmerman, levering aan Pieter Joosse van der Merssen.

En vervolgens een aantekening uit het trouwboek van Yerseke: Russer Gout, weduwnaar van Jannetien Christiaans, van Colijnsplaat, met Teuntien Pieters, weduwe van Cornelis Bonifacius. Getrouwd 13/4/1686.

In 1694 woont Rutsaart Gout nog altijd in in Yerseke, waar hij 1 £ 2 schelling Haardstedengeld (belasting op haardsteden) betaalt. Hij behoort tot de lijst van halve getauxeerden van Ierseke. Hij is op dat moment het enige gezinshoofd met de achternaam Gou(d)t op heel Zuid-Beveland. En dat is het laatste wat ik van Richaert Gout kan vinden.

Uit één van zijn twee laatste huwelijken is tussen circa 1684 en circa 1688 nog een dochter Teuntje Gout (Teuntje Rusters) geboren, wellicht vernoemd naar haar grootmoeder Teuntje Jans. Zij gaat op 19/6/1708 te Wemeldinge in ondertrouw met Jan Pietersen van Goosen, gedoopt 1/8/1683 te Wemeldinge als zoon van Pieter Janssen van Goossen en van Annetje Jans Lietaer.

Teuntje Rusters Gout woonde kort voor haar huwelijk eventjes in Yerseke en werd daar 9/7/1708 uitgeschreven als lidmaat om in Wemeldinge te kunnen trouwen. Teuntje en haar man worden allebei als lidmaat aangenomen van de NH kerk te Wemeldinge op 2/4/1712. Daar laten ze de volgende kinderen dopen:

  • 20/11/1709: Anna, vernoemd naar haar grootmoeder Annetje Jans Lietaer. Doopgetuige is Willemijntje Jans.
  • 21/3/1711: Pieternella, vernoemd naar haar grootvader Pieter Jansen van Goossen. Doopgetuige is Jannitje Heydriks.
  • 23/11/1713: Cornelia. Doopgetuige is Maetje Jan van Sas.
  • 7/9/1716: Foretie. Doopgetuigen zijn Dirk Janse van Daale en Tannetie Arijaan Bokkers.
  • 6/2/1718: Janna. Doopgetuige is [tante] Sara Rusters (Gout). NB: dit zou er op kunnen wijzen dat Teuntje Rusters Gout een dochter is van Janneke Bastiaens of Corstiaens. Het kindje is dan dus vernoemd naar de grootmoeder.
  • 14/2/1720: Teuntje. Doopgetuigen zijn [oom] Jacobus van Goosen en Pieternella Konink. Ik vermoed dat de naam Teuntje hier verwijst naar Teuntje Jans, de moeder van Richaert Gout. Er bestaat geen vrouwelijke variant van de naam Richaert en in dat geval werd er soms voor gekozen om het kind te vernoemen naar de moeder van de (groot)vader.
  • 4/10/1722: Catalijna. Doopgetuige is Anna Gerard.
  • 12/2/1724: Pieter, vernoemd naar grootvader Pieter van Goosen. Doopgetuige is Neeltje Adriaens Bos.
  • 30/9/1725: Sara, wellicht vernoemd naar haar tante Sara Rusters Gout die op haar beurt is vernoemd naar haar overgrootmoeder Sara Jans Schranden. Doopgetuige is Tanneken Jacobs Coreman.
  • 27/11/1729: Maria, wellicht vernoemd naar haar tante Maria van Goossens. Doopgetuige is Geertje Cornelis.
  • 3/7/1731: Pieter, vernoemd naar grootvader Pieter van Goosen. Doopgetuige is [grootmoeder] Anna Jans [Lietaer], weduwe van Pieter van Goosen.

Pieter Goud (circa 1665 – 1716) uit Yerseke

Van Pieter Goud heb ik amper gegevens kunnen vinden. Ik vermoed dat zijn doopakte verloren is gegaan en dat hij omstreeks 1665 ergens op Zuid-Beveland (ik gok op Kloetinge) is geboren als zoon van Richaert / Ruster Gout en Josijntje Pieters Vermeer. Hij wordt in elk geval vernoemd naar zijn overleden grootvader Pieter Joosse Vermeere die een hofstede had op Kloetinge.

Zijn vader is timmerman, evenals zijn grootvader en zijn overgrootvader. Van Pieter heb ik nergens iets kunnen vinden over zijn beroep. Zijn vader verhuist veel; als Pieter 4 jaar is laten zijn ouders een zusje Sara dopen op Biezelinge; als hij ongeveer 13 is wordt er een broertje Rogier gedoopt op Oost-Souburg. Niet lang daarna overlijdt zijn moeder.

Zijn vader woont dan vermoedelijk intussen op Yerseke en wellicht is Pieter mee verhuisd. Er komen twee stiefmoeders en er wordt nog een zusje Teuntje geboren. Vervolgens trouwt Pieter met Ariaantje Eliasaris. Ik heb geen idee waar of wanneer; de huwelijksaantekening is vermoedelijk verloren gegaan.

Ik weet ook niet of er uit dit huwelijk kinderen zijn geboren. Ik weet alleen maar dat er twee dochters zijn van wie ik geen doopaantekening heb kunnen vinden, en die mogelijk zijn geboren uit dit eerste huwelijk. Het zijn:

  • Josijna Pieterse Goud, vernoemd naar haar grootmoeder Josijntje Pieterse Vermeer. Ze trouwt met Dingenis Veerdegem en samen laten ze kinderen dopen op Nisse. Het vroegste kind wat ik kan vinden – genaamd Jan – wordt gedoopt in 1724, het jongste kind – genaamd Aaltje – wordt gedoopt in 1735.
  • Marijtje Gouts; ze laat respectievelijk in 1726 en 1729 twee dochtertjes dopen te Yerseke met Willem Jacobsen Cole. Beide kinderen heten Jannetje. Verder weet ik niets van haar, ik weet zelfs niet zeker of ze wel een dochter is van Pieter Goud. Het kan in principe ook nog zijn halfzus zijn.

Vervolgens lezen we in het trouwboek van Yerseke dat Pieter Gout, weduwnaar van Ariaantje Eliasaris, op 9/4/1703 is getrouwd met Maria Marinusse van Zoute. Ze laten te Yerseke de volgende kinderen dopen:

  • 8/3/1711: Marinus Goud, vernoemd naar zijn grootvader Marinus Cole. Doopgetuigen zijn Adriaan Swemer en Maria Vlasmans. Hij wordt niet ouder dan 2 jaar.
  • 18/6/1712: Janna Goud. Haar doopgetuigen zijn Adriaan Swemer en Marijtje Swedijks.
  • 17/9/1713: Marinus Goud. Zijn doopgetuigen zijn Christiaan Kole en [tante] Sara Gouts.

Op 31/3/1716 worden Pieter Ruster Gout en zijn vrouw Maria Marinus Porssen, genoemd als (mede)erfgenamen in het testament van Jacob Pieters Vermaire [hij is een broer van Josijntje Pieters Vermeere, de moeder van Pieter Gout]. Heel erg kort daarna moet Pieter Gout zijn overleden.

Want op 20/2/1717 trouwt Mary Cole, weduwe van Pieter Goud, te Yerseke met Frederik Minnaart van Krabbendijke.

Hoe combineer je een dna test met stamboom-onderzoek?

Je kunt de uitslag van je dna-test onder andere gebruiken om stamboomonderzoek mee te doen. Maar dan moet je wel beschikken over een enorme berg tijd, doorzettingsvermogen, geduld en veel ervaring met stamboomonderzoek. Want meestal worden de benodigde gegevens bepaald niet op een presenteerblaadje aangeboden.

Ik denk dat heel veel mensen acuut worden overvallen door een gevoel van wanhoop wanneer ze de lijst zien met hun dna verwanten. Als je heel veel geluk hebt dan herken je een mogelijke achterneef, maar van veruit de meeste dna verwanten zul je geen flauw benul hebben wie ze zijn. Hoe kom je daar dan achter?

Het simpelste is natuurlijk om ze een bericht te sturen. Mijn ervaring is dat vooral oudere mensen daar soms op reageren. Maar de overgrote meerderheid reageert nooit. Of heel summier. Ik herinner me bijvoorbeeld een aantal nogal botte reacties van Amerikaanse matches. Verwacht dus in principe geen hulp van je bloedverwanten.

Als je je dna test hebt laten doen bij Ancestry of bij MyHeritage dan kan het gebeuren dat sommige bloedverwanten een stamboom hebben gepubliceerd. In dat geval krijg je meestal ook automatisch een melding van Ancestry of MyHeritage over jullie vermoedelijke gezamenlijke voorouder. Dat kan ontzettend handig zijn!

Zoals ik elders ook al schreef: het is altijd verstandig om niet meteen klakkeloos de gegevens uit andere stambomen te kopiëren, want er zijn erg veel slordige en zelfs ronduit onnozele stambomen in omloop op internet. Maar wanneer alle namen uit de stamboom van jouw match overeen komen met de namen uit jouw eigen gedegen stamboomonderzoek, dan heb je jullie gezamenlijke voorouder gevonden.

Elke gevonden gezamenlijke voorouder is goud waard. Ze vormen de bouwsteentjes voor alle grote gaten die in je onderzoek vallen doordat zeker 80% van je bloedverwanten weigeren om belangrijke informatie met je te delen. Soms is dat omdat ze het zelf niet weten. Vaak is het uit onverschilligheid.

Elk bloedverwantschap onderzoek begint met een goede stamboom van jouzelf. Zonder alle gegevens van al je voorouders tussen nu en ministens 1700 ben je helemaal nergens. Omdat veruit de meeste van jouw dna matches een gezamenlijke voorouder hebben die diep weggestopt zit in het verleden.

Ik ben zelf met dna/stamboomonderzoek begonnen omdat ik eindelijk wel eens wilde weten wie de onbekende vader was van mijn oma. Er werd wel een naam gefluisterd in het dorp waar ze opgroeide, maar was hij het ook echt? Een extra complicatie was dat zijn vermoedelijke familienaam ook op andere plaatsen in mijn kwartierstaten voorkwam.

Een match met de familienaam van mijn vermoedelijke overgrootvader was dus niet per se ook een match met de man zelf. Hoe begin je daar dan aan?

Om te beginnen heb je een gigantische portie geluk nodig. Je moet het geluk hebben dat er bloedverwanten uit zijn familie zijn die ook een dna test hebben laten doen bij het zelfde bedrijf als waar jij je test liet doen. Want alleen dan kunnen jullie een match hebben. En daarnaast moet je het geluk hebben dat er minstens één persoon uit die groep een paar relevante gegevens wil delen over zijn/haar stamboom.

Vervolgens maakt het eigenlijk niet uit bij welke match je begint, je hebt eerst een framework nodig van allemaal bloedverwanten van wie je de gezamenlijke voorouder hebt gevonden. Ik gebruik daarvoor heel simpel een schrift. Daarin schrijf ik de naam van de dna match plus de naam van onze gemeeschappelijke voorouder.

Omdat ik bij meerdere bedrijven een dna test heb laten doen, noteer ik ook de naam van het bedrijf waar ik mijn dna match heb gevonden. En uiteraard kun je hiervoor ook bijvoorbeeld een excel sheet gebruiken. Er zijn geen regels voor. Jij moet er mee kunnen werken, dat is alles.

Wanneer je er in bent geslaagd om meerdere dna-matches te kunnen plaatsen binnen je stamboom, dan kun je deze personen gaan gebruiken als vaste bakens binnen een zee van onbekende personen. Je hebt namelijk bij elke dna match ook de mogelijkheid om te kijken met wie jullie een zelfde stukje dna delen.

Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen mensen met wie er een zogenaamde dna overlap is en mensen met wie dat niet het geval is. Gebruik in het begin alleen de mensen met wie er een dna overlap is. Zij hebben allemaal op dezelfde plaats het zelfde stukje dna. Dit is een hele sterke aanwijzing dat iedereen met deze dna overlap afstamt van dezelfde gemeenschappelijke voorouder.

Op deze manier kun je met één dna match van wie je de gezamenlijke voorouder kent, ook de overige personen duiden of indelen binnen deze groep nakomelingen van één gezamenlijke voorouder. Ook deze namen kun je weer in je schrift noteren, zodat je het later nog eens terug kunt lezen. Vaak lukt het dan om ook mensen die geen gegevens prijsgeven, alsnog in je stamboom te plaatsen.

En zo krijg je stapje voor stapje steeds meer vaste bakens in een zee van onbekende dna matches. Ik heb op die manier uiteindelijk ook mijn onbekende overgrootvader gevonden, dankzij tientallen matches van bloedverwanten. Maar ik ben daar wel ruim een jaar zoet mee geweest. En ik heb heel vaak op het punt gestaan om op te geven. Omdat het vooral in het begin leek alsof ik nooit ergens zou raken.

Met name de website van 23AndMe is een rampzalige website om mee te starten. Ik heb pas echt vaart kunnen maken met matches identificeren nadat ik ook mijn dna had ingevoerd bij MyHeritage. Dankzij de stambomen die je daar vindt. En mijn onbekende grootvader kon ik pas ontdekken nadat ik een test had laten doen bij Ancestry.

Dat laatste had ik te danken aan het feit dat Ancestry de matches opsplitst per ouder. En omdat ze daarnaast ook nog werken met stambomen. Wanneer je dus op zoek bent naar een onbekende voorouder dan ben je met Ancestry het beste af, eventueel gecombineerd met MyHeritage.

Hoe ver gaat dna-verwantschap maximaal terug in de tijd?

Ieder mens heeft uniek dna. Wanneer je kinderen krijgt, geef je de helft van je dna door aan je kinderen. Zij doen het zelfde met hun kinderen. Je achterkleinkinderen erven uiteindelijk nog maar ongeveer 12,5% van jouw unieke dna. Dat halveren blijft zo doorgaan totdat de stukjes dna dermate klein worden dat ze niet meer uniek zijn.

Dat laatste gebeurt gemiddeld genomen wanneer er nog ongeveer 7 cM over is van jouw oorspronkelijke unieke dna. Overigens, dna wordt niet gemeten in centimeter maar centimorgan, je schrijft het als cM.

Stukjes dna die kleiner zijn dan ongeveer 7 cM zijn meestal niet meer te herkennen als een unieke sequentie. En in theorie gebeurt dat na gemiddeld 8 generaties. De gezamenlijke voorouder is dan geboren ergens tussen 1700 en 1750.

Tot zover de theorie, want de praktijk is namelijk anders. In de praktijk spelen er twee dingen.

Ten eerste krijg je zelden exact 50% dna van elke ouder, meestal is dat bijvoorbeeld 48% versus 52%. En die marges herhalen zich bij elke volgende generatie. Soms is er dus al na een paar generaties geen uniek dna meer over, soms heb je na 9 generaties nog altijd een stuk geërfd wat lang genoeg is om duidelijk herkenbaar te zijn.

Ten tweede is er de menselijke natuur. Rijke en machtige mensen zullen er alles aan doen om hun macht en rijkdom te behouden en liefst te vergroten. En dat doen ze onder andere via het strategisch uithuwelijken van hun zonen en dochters aan families die minstens zo rijk en machtig zijn als zijzelf.

Wij kennen dit gedrag uit onze geschiedenisboekjes van de Europese vorstenhuizen. Maar het gebeurde ook eeuwenlang bij doodgewone boerenfamilies. Zelfs het kleinste dorp had altijd wel een paar boeren die meer hadden dan de rest, en zij lieten hun kinderen echt niet trouwen met een mindere partij.

Wanneer er voor hun kinderen nergens een goede huwelijkskandidaat te vinden was, dan lieten ze hun kinderen nog liever ongehuwd blijven, zodat na hun dood hun deel van de erfenis binnen hun eigen familie zou blijven. Rijke families gingen er van uit dat ze hun succes hadden te danken aan hun eigen superioriteit.

Er is een grote kans dat ook jij een nakomeling bent van deze onderling sterk verweven groepen van boerenfamilies. En dan heb je dus relatief veel meer dna van deze families dan van andere families. Dat maakt ook de kans groter op een dna match die veel verder teruggaat in de tijd dan je normaal gesproken zou verwachten.

Een extreem voorbeeld van onderling uithuwelijken binnen een beperkte groep families zie je terug bij de kolonisten die als eersten zich vestigden in Noord-Amerika en ook bijvoorbeeld in het tegenwoordige Zuid-Afrika. Dat was aanvankelijk maar een hele kleine groep mensen.

In Zuid-Afrika worden deze mensen de Stamouers genoemd. Het gaat om een paarhonderd (boeren)families verspreid over een groot gebied die binnen hun eigen regio eindeloos onderling met elkaar blijven trouwen. De meeste van deze families staan beschreven op de website http://www.stamouers.com/index.php

Ik heb zelf via deze website de link kunnen leggen tussen mijn eigen voormoeders en de Zuid-Afrikaanse familie Slabbert. Ons gezamenlijke dna van 34 cM zat op het X-chromosoom. Ik heb dit stukje dna kunnen herleiden tot Neeltje Huybregts (geboren circa 1629). Zij was de schoonmoeder van stamouer Floris Slabbert.

Neeltje Huybregts was bovendien de schoonmoeder van Jeremias Slabbert, van wie ik zelf afstam. Je ziet hier dus weer 2 broers die (op het eiland Walcheren) trouwen met 2 zussen. En Neeltje Huybregts is langs mijn kant van de dna match 10 generaties terug in de tijd. De computer voorspelde dat we 4th cousins zouden zijn. In werkelijkheid was het ongeveer het dubbele.

Het is bepaald niet de eerste keer dat ik een bloedlijn kan aantonen via een gezamenlijke voorouder die is geboren rond 1620. We spreken dan over een dna match die 10 of 11 generaties teruggaat. De eerste keer kon ik het nauwelijks geloven, maar intussen ben ik het normaal gaan vinden.

Het betekent dat je zeker nooit moet stoppen met teruggaan in de tijd wanneer je een match hebt waarvoor je zo gauw geen gezamenlijke voorouder kunt vinden. Soms zit de gezamenlijke voorouder 4 of 5 generaties verder dan je zou verwachten op basis van de hoeveelheid gezamenlijk dna.

Hoe betrouwbaar zijn gegevens over etniciteit bij dna tests?

In het najaar van 2021 deed ik mijn eerste dna-test bij het Amerikaanse bedrijf 23AndMe. De resultaten waren als volgt:

  • 86.5% ”French & German” (dit is feitelijk Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Zwitserland en Oostenrijk)
  • 10.1% ”British & Irish” (hiermee bedoelen ze de beide volledige eilanden)
  • 2.7% ”Scandinavian” (Denemarken, Zweden, Noorwegen)
  • 0,7% ”Broadly Northwestern European” (= dna uit nagenoeg alle hierboven genoemde landen wat niet binnen één afgebakende groep hoort).

    Bovendien kreeg ik ook een tijdlijn. Het Brits-Ierse dna was erg recent. Het kwam van voorouders die circa 1870 geboren moest zijn, ofwel in de omgeving van Londen, ofwel in de omgeving van Liverpool.

    Heel interessant allemaal, behalve dus dat ik helemaal geen Britse of Ierse voorouders heb die rond 1870 zijn geboren! Inmiddels heb ik na intensief bloedverwanten onderzoek keer op keer bevestigd gekregen wat ik op papier al wist: mijn meest recente voorouders zijn allemaal Zeeuwen. Geen Britten, geen Ieren.

    Ik deed een tweede test, dit keer bij MyHeritage. Deze uitslag luidde als volgt:
  • 54,6% Noord- en West-Europees
  • 22,3% Iers, Schots en Welsh
  • 22,1% Engels
  • 1% Midden-Oosters

    De groep die bij 23AndMe het label ”British & Irish” meekreeg, komt volgens MyHeritage dus niet op 10.1% maar op 44.4%.
    Interessant!

    En tenslotte deed ik ook nog een test bij Ancestry:
  • 65% England & Northwestern Europe (dit komt bij Ancestry overeen met Engeland zonder Wales en zonder Schotland).
  • 18% Germanic Europe (= Nederland + West-Duitsland)
  • 16% Sweden & Denmark
  • 1% Ireland.

    Samen dus 66% ”British & Irish”, het werd steeds gekker. Ook leverde Ancestry een prachtig plaatje met mijn ingekleurde chromosomen. Ze toonden precies welk deel van mijn chromosomen welke oorsprong had. Zo bleek ik een X-chromosoom te hebben wat voor de helft van Ierse oorsprong was.

    Ik moest op basis van deze gegevens dus een Ierse (bet) (over)grootmoeder hebben. Tot nu toe heb ik daar geen enkele aanwijzing voor gevonden.

    Wat is er hier aan de hand? Hoe kunnen al deze resultaten zo uiteen lopen?

    Om te beginnen berekent elk bedrijf de etniciteit op een andere manier. Ze hebben zogenoemde referentie data en die zijn gebaseerd op de tests van hun klanten. Hoe meer klanten ze hebben die oorspronkelijk uit een zelfde gebied komen, hoe beter ze in staat zijn om dna voor die specifieke regio te identificeren.

    Op dit moment zijn er nog niet veel Zeeuwen die een dna test hebben laten doen, waardoor ze niet in staat zijn om specifiek Zeeuwse dna te identificeren. Maar ze hebben wel veel Britse klanten. En historisch gezien is er een grote verwantschap tussen Zeeuws, Brits, Fries, Scandinavisch, Schots en Vlaams dna.

    Dus wanneer je een Zeeuw bent, of een Vlaming, een Fries of een afstammeling van een ander volk wat eeuwenlang langs de Noordzee leefde, dan zul je vermoedelijk een hoog percentage ”Brits” dna hebben. Maar feitelijk heb je dan het dna van de Ingvaeonen. Dat was de naam van het handelsvolk wat in de vroege Middeleeuwen leefde langs de waterwegen en langs de Noordzee.

    Wanneer je als afstammeling van Ingvaeonen een dna test laat doen, denk dan dus niet dat de helft van je meest recente voorouders is vreemdgegaan met een Britse, Ierse of Scandinavische zeeman of soldaat! Het kan altijd, maar de kans is veel groter dat je alleen maar afstamt van het handelsvolk rond de Noordzee.

    In de vroege Middeleeuwen waren er intensieve handelscontacten tussen alle volkeren over de hele wereld. En omdat er nog nauwelijks fatsoenlijke wegen waren, gebeurde nagenoeg elk goederentransport over zee. Op bijvoorbeeld Walcheren en de kop van Schouwen ontstonden machtige handelssteden waar mensen uit alle delen van de wereld elkaar ontmoetten en hun goederen onderling verhandelden.

    Onderlinge contacten resulteerden in onderlinge huwelijken en die resulteerden na meerdere generaties in een volk met min of meer een zelfde taal en een zelfde cultuur. Resten van deze taal vind je nog terug in het Engels, Zeeuws, West-Vlaams, Schots en in Scandinavische talen.

    Dit volk verplaatste zich dagelijks per schip zoals wij ons nu verplaatsen per auto. Het was doodnormaal om per schip even naar Engeland te varen met een lading handelswaar en vice versa. En op dezelfde manier werden slaven vervoerd van het ene naar het andere gebied. Dit waren geen Afrikanen maar Europeanen die tijdens onderlinge oorlogen en veroveringen massaal tot slaaf werden gemaakt.

    Het is bijvoorbeeld goed mogelijk dat tot slaaf gemaakte Britten verhandeld werden aan Zeeuwen die slaven nodig hadden om darink te delven (darink = zout houdende veengrond die werd afgegraven en verbrand). Dat was zwaar werk waarvoor bij voorkeur slaven werden gebruikt.

    Wanneer je dus de uitslag krijgt van je dna test en je leest dat je een groot percentage Engels dna hebt, hou er dan rekening mee dat je afstamt van mensen die behoorden tot het handelsvolk wat tijdens de vroege Middeleeuwen leefde langs de kusten van de Noordzee.

Tenzij uit stamboomonderzoek blijkt dat je daadwerkelijk Britse, Scandinavische of Ierse voorouders hebt.

Ancestry

Het Amerikaanse bedrijf Ancestry beweert dat ze de grootste database hebben met mensen die hun dna hebben laten testen. Hun test is een klein beetje duurder dan die van concurrent MyHeritage. Dus waarom zou je kiezen voor Ancestry? Ik zet het hieronder op een rij, te beginnen met de pluspunten.

  • Ancestry maakt voor jou een onderverdeling tussen bloedverwanten van vaderskant en bloedverwanten van moederskant. Dit kan handig zijn wanneer je geen idee hebt waar je moet beginnen, bijvoorbeeld omdat je bent geadopteerd. Overigens worden niet alle bloedverwanten in één van die twee groepen ingedeeld. Er is ook een grote lijst met bloedverwanten van wie ze niet met zekerheid kunnen vaststellen bij welke groep ze horen.

    Dna bestaat uit twee delen. Het ene deel is afkomstig van de vader, het andere van de moeder. Je kunt op die manier dus (met behulp van een zeer krachtige computer) uitrekenen welke mensen consequent gemeenschappelijk dna hebben met uitsluitend één helft van je dna. Ancestry is niet in staat om te zeggen of dit de vader is of de moeder omdat ze niet testen op de X en Y chromosoom. Het is Parent 1 en Parent 2. Jij moet zelf ontdekken wie precies wie is.
  • Ancestry vraagt aan jou om je stamboom (feitelijk: je kwartierstaat) in te voeren. Wanneer je dat doet, dan zoeken ze voor jou automatisch uit wat de gemeenschappelijke voorouders zijn tussen jou en een bepaalde match. Op voorwaarde uiteraard dat die match zelf ook een ingevulde kwartierstaat heeft.

    Op deze manier kun je razendsnel werken – in het ideale geval dat elke match een uitgebreide kwartierstaat heeft ingevoerd. Maar in werkelijkheid is dat niet zo. Ook op Ancestry, wat notabene is gespecialiseerd in stamboomonderzoek, vind je heel veel testresultaten van mensen die niet de namen van hun voorouders hebben ingevuld.
  • Ancestry heeft een grote database met alle denkbare gegevens die je nodig hebt voor stamboomonderzoek. Je kunt er dus ook terecht voor het maken van je stamboom wanneer je die nog niet hebt. Daarnaast zul je er veel (verre) bloedverwanten aantreffen omdat veel mensen via Ancestry een dna test hebben laten doen.
  • Wanneer je een test hebt opgestuurd, kun je via de website van Ancestry de resultaten bekijken. Hiervoor moet je een account aanmaken. Wanneer je dat doet, ben je ook meteen verplicht om een abonnement te nemen waarmee je toegang krijgt tot hun database met stamboomgegevens.

    Je hebt daarbij keuze uit goedkope en duurdere abonnementen. Wanneer je het goedkoopste kiest (wat feitelijk ook al een erg duur abonnement is voor mensen met een bescheiden beurs) dan kom je tijdens je verblijf op de website continu voor een nieuwe betaalmuur te staan. Vermoedelijk stopt het pas wanneer je het allerduurste abonnement hebt gekozen. Maar dat weet ik niet zeker omdat ik die keuze nog nooit heb gemaakt.
  • Bij mij is het heel toevallig per ongeluk gelukt om een langdurig ”gratis” account aan te maken. Ik heb mijn naam, wachtwoord en email adres ingevuld – gegevens die nodig zijn voor een account. Vervolgens word je gedwongen om een abonnement te kiezen, ook bij een gratis proefperiode. Ik heb dus een bepaald abonnement aangevinkt.

    Vervolgens kwam ik op de betaalpagina en daar lukte het mij niet om het nummer van mijn creditcard te laten herkennen door de software van de betaalpagina. Ik heb toen uit frustratie de hele website afgesloten. Toen ik even later weer terugkeerde op de Ancestry website, bleek ik een account te hebben waarmee ik kon inloggen…

    Dit ”gratis” account geeft ook toegang tot alle gegevens van mijn dna test, inclusief de mogelijkheid om mijn kwartierstaat in te vullen. Ik kan ook mijn matches bekijken en ik kan eventueel zien wie onze gemeenschappelijke voorouder is. Bij alle overige zaken stuit ik op een betaalmuur van Ancestry.

    Voor mij persoonlijk is dat laatste geen probleem. Ik heb de stamboomgegevens waarvoor ze me willen laten betalen niet nodig. Maar soms is het wel hilarisch. Ik krijg dan bijvoorbeeld van Ancestry als ”lokkertje” een deel van een foto te zien waarop voorouders afgebeeld staan. Wanneer ik de foto in zijn volle glorie wil bekijken moet ik fors betalen.

    Maar het gaat dan om foto’s die afkomstig zijn uit mijn eigen foto album (!) en die ik zelf op mijn website heb geplaatst. Iemand anders heeft die foto’s dan weer gekopieerd en ze geplaatst op zijn/haar persoonlijke Ancestry account. Ancestry weet uiteraard niet dat ze me grof geld vragen om mijn eigen foto’s te kunnen bekijken. En voor alle duidelijkheid: ook MyHeritage doet dit.

    Het zelfde geldt voor stamboomgegevens. Ik ben al ruim 40 jaar bezig met stamboomonderzoek en ik durf gerust te stellen dat sommige gegevens die nu wereldwijd op websites circuleren (soms achter betaalmuren), door mij persoonlijk als eerste zijn ”ontdekt”.

    Ik heb ze daarna gedeeld met anderen en die anderen hebben ze weer ingevoerd op websites zoals Ancestry en MyHeritage. Ook voor deze gegevens laat Ancestry mij betalen, niet wetende dat ikzelf de feitelijke ”eigenaar” ben van de connectie die ik tussen twee voorouders heb kunnen bewijzen.
  • En zo kom ik dus bij de nadelen van Ancestry. De belangrijkste wat mij betreft: een abonnement op Ancestry is onbeschoft duur. Het is niet betaalbaar voor mensen met een bescheiden inkomen – ik behoor zelf ook tot die groep. Toch ken ik behoorlijk wat mensen die erg enthousiast zijn over Ancestry.

    Heel veel professionele dna detectives willen bijvoorbeeld alleen met Ancestry werken. Maar voor deze groep is het abonnementsgeld natuurlijk een beroepsmatige investering. Daarnaast zijn er ook veel mensen die af en toe een maandabonnement nemen en tijdens die maand intensief gaan zoeken. De kunst is dan om op tijd je abonnement op te zeggen, anders wordt het automatisch verlengd.
  • Je krijgt bij Ancestry maar een zeer beperkt aantal gemeenschappelijke matches te zien en bovendien wordt er nooit informatie gegeven over de locatie op de chromosomen waarop jullie gezamenlijk dna zich bevindt. In theorie hebben ze dus een grotere database met meer matches, maar in de praktijk krijg je die niet te zien wanneer je zoekt naar clusters.
  • Wanneer je al beschikt over een zeer uitgebreide kwartierstaat waarop je jarenlang hebt zitten zwoegen, dan ben je vermoedelijk inmiddels een zeer ervaren stamboomonderzoeker die wellicht ook unieke vondsten heeft gedaan: voorouders ontdekken die nog niemand eerder heeft gevonden.

    Als je dan deze gegevens invoert op de website van Ancestry of MyHeritage, dan verkoopt het bedrijf vervolgens al jouw gegevens aan (verre) familieleden en andere geïnteresseerden. Je geeft dan dus je eigen arbeid weg aan een bedrijf wat deze arbeid gebruikt om er zelf winst op te maken. Jij word er niet voor betaald. In tegendeel, ze vragen je om een prijzig abonnement te betalen om het mogelijk te maken dat je jouw werk gratis weggeeft aan het bedrijf.

    Sommige mensen vinden dit misschien gezeur maar ik plaats zelf vraagtekens bij deze manier van werken. Ik begrijp dat er veel kosten verbonden zijn aan het onderhouden van een website, en zeker wanneer er een krachtige computer nodig is die dna gegevens moet kunnen bewerken. Maar ik denk dat er ergens toch een middenweg te vinden moet zijn die alles meer in balans brengt dan nu het geval is.